E-Księgarnia
Na Bulwarze Nadwiślańskim w Tczewie 1 lipca odbyła się pomorska inauguracja najnowszej wystawy Instytutu Pamięci Narodowej „TU rodziła się »Solidarność«”. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, byli i obecni działacze „Solidarności”, członkowie Stowarzyszenia „Godność” oraz opozycjoniści związani z Tczewem. Wszystkich gości powitał Krzysztof Drażba, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN Gdańsk. Następnie głos zabrał dyrektor IPN Gdańsk prof. Mirosław Golon.
– Dlaczego dziś się spotykamy? By pokazać „Solidarność” zrodzoną na religijnym i społecznym fundamencie sprawiedliwości społecznej, na prawdziwej wierze, nadziei i miłości. By pokazać „Solidarność”, która zmieniła i zmienia nadal Polskę i cały świat – mówił.
Następnie głos zabrał poseł Kazimierz Smoliński.
– Dziękuję tym, którzy drugiego lipca, a potem w sierpniu 1980 roku, strajkowali, mieli odwagę wyrazić swój sprzeciw. Bardzo serdecznie dziękuję, za to dobre świadectwo i naukę, którą nam daliście – podkreślił, zwracając się do obecnych działaczy „Solidarności”.
Z kolei Krzysztof Dośla, przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”, zaznaczył, że dzisiejszą wolną i niepodległą Polskę zawdzięczamy milionom Polek i Polaków, którzy „40 lat temu postanowili podnieść się z kolan”.
– Oczywiście impulsem do tego była wizyta papieża Jana Pawła II, bo to właśnie wtedy, w 1979 roku, po raz pierwszy mieliśmy okazję „się policzyć”, zobaczyć, że myślących podobnie jest w naszej ojczyźnie bardzo wielu. Rok 1980 dzięki tamtej wizycie Ojca Świętego i dzięki wypowiedzianym wówczas słowom, był już łatwiejszy – dodał.
– Sierpień 1980 roku, nie byłby możliwy bez Tczewa, bez zakładów „Polmo”. Poprzez tę wystawę chciałem pokazać, że „Solidarność” składała się także z mniejszych ośrodków i bardzo konkretnych, choć dziś być może nieco zapomnianych bohaterów. Ich sylwetki starałem się na tej ekspozycji uchwycić – podkreślił na zakończenie współautor wystawy dr Arkadiusz Kazański.
Przed uroczystością jej uczestnicy złożyli kwiaty pod tablicami upamiętniającymi działaczy NSZZ „Solidarność” (w tym pracowników byłej Fabryki Przekładni Samochodowych „Polmo”) oraz mieszkańców Tczewa internowanych podczas stanu wojennego.
– Wszystko zaczęło się w Tczewie. Na ponad miesiąc przed strajkiem w Gdańsku. To ważne, że IPN o tym pamięta i ten fakt podkreśla – mówi Jacek Prętki, jeden z liderów kolejowej „Solidarności” w Tczewie.
– Cieszę się, że to, co wydarzyło się 2 lipca w Tczewie zostało przez IPN przypomniane i utrwalone w formie wystawy – uzupełnia Marek Piwoński, który był uczestnikiem strajków lipcowych i sierpniowych 1980 r. w Fabryce Przekładni Samochodowych „Polmo” w Tczewie.
Po wprowadzeniu stanu wojennego nie tylko nie zaprzestał działalności związkowej, ale aktywnie namawiał do strajku okupacyjnego w FPS „Polmo”. Strajk ten zorganizowano w geście solidarnościowym w obronie kolegów, którzy zostali internowani lub uwięzieni.
Mieszkańcy Tczewa oraz delegacja IPN oddali także hołd Józefowi Piłsudskiemu i Józefowi Hallerowi – Ojcom Niepodległości.
Ważnym punktem obchodów było złożenie kwiatów w Kaplicy św. Jana Chrzciciela, gdzie znajdują się m.in. tablice poświęcone papieżowi Janowi Pawłowi II, ofiarom stanu wojennego oraz bł. księdzu Jerzemu Popiełuszce (kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie – Fara).
Delegacja IPN upamiętniła również ofiary II wojny światowej, składając kwiaty pod tczewskim Pomnikiem Patriotów.
W Fabryce Przekładni Samochodowych „Polmo” w Tczewie strajk wybuchł 2 lipca 1980 r., kiedy w stołówce zakładowej ogłoszono wyższe ceny na mięso. Protest zakończył się następnego dnia po wycofaniu się władz z podwyżki. W sierpniu największy wpływ na rozwój akcji strajkowej miała sytuacja w niedalekim Gdańsku, do którego do pracy dojeżdżała część mieszkańców Tczewa. Dlatego, gdy protesty zaczęły się rozszerzać, solidarnie organizowano je w Tczewie, chociaż mało kto tu wcześniej słyszał o istnieniu opozycji.
W Tczewie trzynaście zakładów włączyło się w strajk solidarnościowy. 15 sierpnia kierowcy oddziału PKS zablokowali wyjazd z bazy, następnie zainicjowano protest w oddziale komunikacji miejskiej i Zakładzie Produkcyjno-Naprawczym Mechanizacji Rolnictwa oraz w zakładach Predom-Metrix. Przerwano pracę także m.in. w Meblarskiej Spółdzielni Pracy „Jedność” i Tczewskiej Stoczni Rzecznej. Polmo ze względu na porozumienie lipcowe dołączyło do strajku później, a szefem protestu został Andrzej Kaszuba.
Oprac. dr Arkadiusz Kazański
TCZEWSKIE KORZENIE WOLNOŚCI I SOLIDARNOŚCI
40. ROCZNICA NARODZIN „SOLIDARNOŚCI”
Tczew, 1 lipca 2020 r. (środa)
- godz. 11.00 – uroczyste złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą internowanych pracowników byłej Fabryki Przekładni Samochodowych „Polmo” (ściana portierni fabryki Eaton, ul. 30 stycznia 55)
- ok. godz. 11.10 – złożenie kwiatów pod obeliskiem poświęconym działaczom „Solidarności” (Park Kopernika)
- ok. godz. 11.15 – złożenie kwiatów pod obeliskiem poświęconym Józefowi Piłsudskiemu (Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego)
- ok. 11.30 – złożenie kwiatów przy tablicy poświęconej gen. Józefowi Hallerowi (Plac gen. Józefa Hallera)
- ok. godz. 11.40 – złożenie kwiatów w Kaplicy św. Jana Chrzciciela, gdzie znajdują się m.in. tablice poświęcone papieżowi Janowi Pawłowi II, ofiarom stanu wojennego oraz bł. księdzu Jerzemu Popiełuszce (kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Tczewie – Fara)
- godz. 12.00 – wernisaż wystawy Tu rodziła się Solidarność (Bulwar Nadwiślański)
Ze względów epidemicznych prosimy o zachowanie dystansu i zasad bezpieczeństwa podczas uroczystości.
1 lipca w Mielcu IPN inauguruje obchody 40. rocznicy powstania „Solidarności”. Zaprezentowana tam wystawa „TU rodziła się »Solidarność«” tego dnia będzie pokazana równocześnie w 17 miejscowościach rozsianych po całej Polsce.
Na terenie województwa pomorskiego pierwsza prezentacja ekspozycji odbędzie się w Tczewie, gdzie już 2 lipca 1980 roku rozpoczęły się pierwsze akcje strajkowe.
Ekspozycje mają na celu ukazanie ogólnopolskich masowych strajków z lipca, sierpnia i września 1980 r. Wystawy składają się z części ogólnopolskiej, części regionalnych oraz lokalnych, ukazujących powstawanie „Solidarności” w niemal każdym zakątku naszego kraju. Teksty na panelach wystawowych są prezentowane w języku polskim i angielskim.
Kolejne miejsca prezentacji wystaw stworzą w całej Polsce „Biało-czerwony szlak: TU rodziła się Solidarność”. Trasy wszystkich wystaw regionalnych zbiegną się 28 sierpnia na wernisażu w Warszawie. IPN otworzy ekspozycję łącznie w 53 miejscach w całej Polsce.
W tym wielkim zwycięstwie, jaką była, jaką jest polska „Solidarność”, mają udział miliony najczęściej anonimowych osób. Tą wystawą chcemy złożyć im hołd.
– Pragniemy, aby wielkie zwycięstwo z 1980 roku, z którego efektów dziś możemy się cieszyć, stało się okazją do spotkania wszystkich, którym nadal bliskie są ideały Sierpnia 1980 roku. Do przypomnienia sobie tamtych dni, tamtych lat, a także do upamiętnienia tych, których już nie ma wśród nas. Z lokalnej perspektywy chcemy także sięgnąć do miejscowej tradycji, do właściwych dla każdego miasta korzeni „Solidarności” – podkreśla Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk.
– Wystawa stanie już 1 lipca na tczewskich bulwarach nad Wisłą i oficjalne otwarcie przewidziano na godz. 12.00. Jednak już o godz. 11.00 zapraszamy pod tablicę NSZZ „Soldarność” przy historycznej bramie przy dawnej Fabryce Przekładni Samochodowych „Polmo” (współcześnie Eaton Truck Components Sp. z oo.) przy ul. 30 stycznia nr 55, gdzie uroczyście złożymy kwiaty dla upamiętnienia bohaterów Solidarności. Po drodze na nadwiślańskie bulwary złożymy także kwiaty w miejscach ważnych dla wszystkich mieszkańców Tczewa, którym bliska jest nasza niepodległościowa tradycja: na Placu Marszałka Piłsudskiego, na Placu Generała Hallera oraz w Kaplicy Św. Jana w Kościele Podwyższenia Krzyża Świętego, gdzie znajdują się m.in. upamiętnienia Świętego Jana Pawła II, bez którego nie byłoby „Solidarności”, błogosławionego męczennika ks. Jerzego Popiełuszki – patrona NSZZ „Solidarność” oraz ludzi „Solidarności”, represjonowanych przez komunistów w stanie wojennym – informuje dyrektor IPN Gdańsk.
Kolejne wernisaże na terenie województwa pomorskiego będą miały miejsce w dniach 21 lipca i 14 sierpnia (m.in. w Lęborku, Gdyni i Gdańsku).
Organizatorem wydarzenia jest Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku.
Latem 1980 roku Polacy, połączeni poczuciem wspólnoty, przeciwstawili się komunistycznemu totalitaryzmowi.
Wprowadzenie podwyżek 1 lipca 1980 roku wywołało falę krótkich, spontanicznych strajków, które rozlały się po kraju. Aby stłumić protesty, władze spełniały lokalne postulaty robotników, lecz strajki obejmowały kolejne ośrodki. W połowie sierpnia zastrajkowała Stocznia Gdańska. Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który ogłosił 21 postulatów. Jednym z nich było powstanie wolnych związków zawodowych, popierane przez setki zakładów pracy w całej Polsce.
W pamięci społecznej najsilniej zapisały się strajki w Trójmieście, Szczecinie i na Górnym Śląsku, gdzie strajkujący podpisali porozumienia z władzą komunistyczną, ale od lipca do września 1980 roku strajkowało w PRL 700 zakładów pracy. Trzeba pamiętać o masowym charakterze tych wystąpień. Nie tylko w Gdańsku, lecz także w tych kilkuset miejscach, czasem bardzo małych miejscowościach, rodziła się „Solidarność”, która zmieniła bieg historii.
Więcej o strajkach lipcowo-sierpniowych ’80 na portalu przystanekhistoria.pl