E-Księgarnia
W dniu 21 kwietnia 2021 r., w 40. rocznicę narodzin rolniczej „Solidarności”, Instytut Pamięci Narodowej otworzył w całej Polsce regionalne wystawy pokazujące powstawanie NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych.
W Bydgoszczy otwarcia wystawy dokonał prof. Wojciech Polak – przewodniczący Kolegium IPN i dyrektor Centrum Badania Historii „Solidarności” i Oporu Społecznego w PRL na Wydziale Nauk Historycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Leszek Walczak – przewodniczący Zarządu Regionu Bydgoskiego NSZZ „Solidarność”, Edyta Cisewska – naczelnik Delegatury IPN w Bydgoszczy oraz dr Katarzyna Maniewska – autorka części regionalnej.
Wystawa IPN „TU rodziła się Solidarność Rolników” będzie prezentowana w Bydgoszczy na placu Teatralnym oraz na rynku w Nakle nad Notecią od 21 kwietnia do 5 maja br. Po prezentacji w Nakle wystawa trafi do Łubianki. Kolejna lokalizacja ekspozycji to Inowrocław.
***
Ekspozycje „TU rodziła się »Solidarność« Rolników” składają się z części ogólnopolskiej oraz regionalnej. Będą prezentowane w różnych regionach Polski do 7–9 maja 2021. Wszystkie te wystawy 12 maja staną na placu Marszałka Piłsudskiego w Warszawie. W ten sposób chcemy upamiętnić 40. rocznicę rejestracji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Wówczas to w Warszawie zebrało się ok. 20 tys. rolników, którzy po Mszy św. w Katedrze św. Jana złożyli wieniec przy Grobie Nieznanego Żołnierza.
Więcej informacji o powstaniu „Solidarności” Rolników w III tomie materiałów edukacyjnych (zeszyt dla nauczyciela). Artykuł o roli Prymasa Stefana Wyszyńskiego w powstaniu rolniczej „Solidarności”.
Chłopski opór przeciwko komunistycznym rządom, wyrażający się poparciem dla Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 1945-1947 i sprzeciwem wobec kolektywizacji (PRL była jedynym państwem w sowieckim bloku, w którym nie udało się jej przeprowadzić) stanowił istotny element tradycji polskiej wsi. Wspieranie przez rządy PZPR niewydolnej własności państwowej i „spółdzielczej”, liczne absurdy gospodarcze i administracyjne uderzały w interesy rolników, w rękach których było 80 proc. ziemi. Niezadowolenie powiększył jeszcze kryzys gospodarczy drugiej połowy lat 70. XX wieku.
W takiej atmosferze rodziły się inicjatywy opozycyjne na wsi. Powstał m.in. Tymczasowy Komitet Niezależnego Związku Zawodowego Rolników. W grudniu 1980 r. rolnicy z Bieszczad rozpoczęli strajk okupacyjny w Ustrzykach Dolnych. Domagali się m.in. rejestracji NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska” oraz spełnienia lokalnych postulatów. Mimo pacyfikacji przez milicję był on kontynuowany wspólnie z protestującymi w Rzeszowie.
Chłopskie postulaty obejmowały całokształt życia na wsi, m.in. swobodę gospodarki ziemią, odsunięcie PZPR i ZSL od wpływu na decyzje administracyjne, naukę religii i wolność praktyk religijnych, nieutrudnianie budowy świątyń, a także odkłamanie historii. Poparcia rolniczemu strajkowi udzieliła NSZZ „Solidarność” oraz Kościół. Władze zostały zmuszone do rozmów i 19 lutego 1981 r. podpisano porozumienie w Rzeszowie, a 20 lutego w Ustrzykach Dolnych. Były one dla wsi odpowiednikiem Porozumień Sierpniowych 1980 r.
Region kujawsko-pomorski (obejmujący ówczesne województwa bydgoskie, toruńskie i włocławskie) odegrał ważną rolę w historii niezależnych związków rolniczych. To na podwłocławskiej wsi narodził się nurt w ruchu związkowym, zwany chłopskim, dając początek „Solidarności Chłopskiej”. 1 września 1980 r. w miejscowości Makówiec, z inicjatywy Stanisława Janisza powołano do życia Komitet Założycielski Chłopskiego Związku Zawodowego Ziemi Dobrzyńskiej, który szybko pozyskał zwolenników na Kujawach, przekształcając się w Chłopski Związek Zawodo wy Ziemi Dobrzyńskiej i Kujaw. Jego celem była ochrona praw rolników indywidulanych.