E-Księgarnia
24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Wybór daty nawiązuje do dnia, w którym Niemcy w 1944 r. zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów: Józefa i Wiktorię oraz ich siedmioro dzieci, wraz z ukrywającymi się u nich Żydami.
Święto jest wyrazem czci dla wszystkich Polaków, którzy, okazując miłosierdzie i współczucie, pomagali Żydom systematycznie mordowanym przez niemieckich oprawców. Różnie motywowali swe czyny – miłością bliźniego, nauką Kościoła, obywatelskim obowiązkiem czy zwykłą ludzką przyzwoitością. Niezależnie od tego każdy przejaw pomocy świadczonej ukrywającym się Żydom był wyrazem największego heroizmu, zważywszy na grożącą za to karę śmierci, ustanowioną przez Niemców na terenie okupowanej przez nich Polski.
Z tej okazji w siedzibie IPN Gdańsk 24 marca odbył się briefing prasowy poświęcony inicjatywom IPN Gdańsk Delegatura IPN w Bydgoszczy w Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.
Wydarzeniu towarzyszyła prezentacja wystawy elementarnej „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” wzbogaconej o panel w wersji polsko-angielskiej z reprintem odezwy „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej z 1942 r.
– W roku 1942 Niemcy rozpoczęli zagładę ludności żydowskiej na masową skalę. Trwała ona w istocie do zakończenia wojny. Pisarka, publicystka, działaczka społeczna Zofia Kossak-Szczucka, gdy tylko się zorientowała, co się dzieje, postanowiła głośno zaprotestować. W dokumencie „Protest” – apelu rozpaczy i przerażenia, podkreślała, że obowiązkiem Polaków jest solidarność i wsparcie wobec mordowanych Żydów – mówił prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk.
Wykaz działań zaprezentowanych podczas briefingu przez prof. Mirosława Golona, dyrektora IPN Gdańsk, naczelnika OBUWiM Katarzynę Lisiecką, naczelnika OBEN Krzysztofa Drażbę oraz naczelnika OBBH dr. Daniela Czerwińskiego, publikujemy poniżej.
IPN Gdańsk
- Tablica pamiątkowa Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Gdańsku w Szkole Podstawowej im. Gustawa Zielińskiego w Skępem (al. 1 Maja) poświęcona „Sprawiedliwemu wśród Narodów Świata” Antoniemu Puszkiewiczowi, który podczas II wojny światowej z narażeniem własnego życia niósł pomoc żydowskim bliźnim Rywce i Feli Pozmanter. Zmarł w niemieckim obozie koncentracyjnym KL Stutthof.
Z względu na zagrożenie epidemiczne uroczyste odsłonięcie tablicy zaplanowane na 24 marca nie odbyło się. Upamiętnienie zostało już wykonane i zawieszone.
Do szkoły przesłane zostały foldery ukazujące sylwetki Polaków ratujących Żydów, upamiętnionych przez OBUWiM w Gdańsku – Antoniego Puszkiewicza oraz Józefa Kolasińskiego (odsłonięcie tablicy miało miejsce 24 marca 2020 r. w Zespole Szkół Miejskich w Rypinie);
- 24 marca – 9 kwietnia – przed siedzibą IPN Gdańsk odbyła się prezentacja wystawy elementarnej „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” wzbogaconej o panel w wersji polsko-angielskiej prezentujący reprint odezwy „Protest” Zofii Kossak-Szczuckiej z 1942 roku. „Protest” stanowił wyraz zdecydowanego sprzeciwu polskich katolików wobec dokonującej się od wiosny 1942 roku zagłady Żydów;
- 23 – 31 marca (lub do wyczerpania zapasów) – dystrybucja w siedzibie IPN Gdańsk drukowanej wersji reprintu odezwy „Protest”;
- 24 marca – publikacja na stronie internetowej IPN Gdańsk oraz w mediach społecznościowych prelekcji online „Irena Sendlerowa i inni Sprawiedliwi Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej” autorstwa pracownika OBEN IPN w Gdańsku Bartosza Januszewskiego;
-
Dr Daniel Czerwiński podczas briefingu zaprezentował czasopismo naukowe IPN zatytułowane „Polish-Jewish Studies” oraz książkę „Henryk Sławik 1894-1944. Biografia socjalisty” autorstwa dr. Tomasza Kurpierza. Dyskusja o publikacji odbyła się 23 marca. Zachęcamy do obejrzenia;
-
Polacy ratujący Żydów pod okupacją niemiecką – wybrane publikacje IPN;
-
24 marca publikacja dokumentów Archiwum IPN Gdańsk poświęconych zagadnieniu Polaków ratujących Żydów.
- 24 marca odbyła się publikacja na stronie internetowej artykułu popularnonaukowego Kingi Czechowskiej (Referat Badań Historycznych Delegatury IPN w Bydgoszczy) pt. „Przykłady ratowania Żydów na terenie przedwojennego województwa pomorskiego”;
- 24 marca w Toruniu przed Urzędem Marszałkowskim odbyła się prezentacja wystawy plenerowej „»Żegota«. Rada Pomocy Żydom” (dostępna dla zwiedzających przez dwa tygodnie);
- Ponad dwa lata temu został opracowany raport otwarcia na temat Polaków ratujących Żydów na terenie przedwojennego województwa pomorskiego (autorstwa dr. Tomasza Cerana i dr hab. Moniki Tomkiewicz). Obecnie razem z innymi raportami jest w recenzji, ma być opublikowany w 2021 r.
Delegatura IPN Bydgoszcz