Delegacja IPN na czele z prezesem dr. Jarosławem Szarkiem, dyrektorem Archiwum IPN Marzeną Kruk i dyrektorem IPN Gdańsk prof. Mirosławem Golonem 16 grudnia złożyła kwiaty pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców na Placu Solidarności w Gdańsku. Trzy monumentalne krzyże z kotwicami upamiętniają ofiary Grudnia’70.
Wcześniej wiązanki zostały złożone pod Pomnikiem Ofiar Grudnia 1970 r. nieopodal stacji kolejki SKM Gdynia-Stocznia.
Prezes IPN spotkał się również z grupą młodzieży uczestniczącą w grze miejskiej „Gdańsk 1970”, którą dla uczniów gdańskich szkół poprowadził Bartosz Januszewski z gdańskiego oddziału IPN.
Tego samego dnia prezes IPN spotkał się siostrą Antoniego Browarczyka, jednej z pierwszych i najmłodszych ofiar stanu wojennego w Polsce. Wspólnie złożyli kwiaty i zapalili znicze na odnowionym przez Instytut grobie „Tolka”.
Antoni Browarczyk był kibicem Lechii Gdańsk, uczestnikiem duszpasterstwa dominikańskiego, angażował się w rozwieszanie plakatów „Solidarności”. W działalność przeciwko wprowadzenia stanu wojennego aktywnie włączył się już 13 grudnia 1981 roku. W nocy z 13/14 grudnia 1981 roku był świadkiem aresztowań działaczy „S”. 16 grudnia uczestniczył w walkach ulicznych w Gdańsku. 17 grudnia 1981 r. „Tolek” przypadkowo znalazł się w centrum antykomunistycznej demonstracji, która rozgrywała się na wysokości gdańskiego Huciska. Otrzymał bezpośredni śmiertelny postrzał w głowę.
W godzinach wieczornych dyrektor IPN Gdańsk wraz z gdańskim radnymi i działaczami „Solidarności” złożył kwiaty pod tablicą pamiątkową na budynku b. KW PZPR.
Z kolei w bazylice św. Brygidy w Gdańsku metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź odprawił Mszę św. w intencji pomordowanych stoczniowców. W trakcie uroczystości Region Wielkopolski NSZZ Solidarność podarował dla Bursztynowego Ołtarza ponad metrową replikę poznańskiego pomnika tzw. dwa krzyże z orłem, czyli Pomnik Poznańskiego Czerwca'56. W nabożeństwie uczestniczył prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk.
Po Eucharystii nastąpił przemarsz przed Pomnik Poległych Stoczniowców, gdzie miały miejsce Apel Poległych, złożenie wieńców, kwiatów, zniczy.
17 grudnia, w rocznicę „czarnego czwartku”, prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk, wziął udział w uroczystości przy pomniku Ofiar Grudnia 1970 r. 49 lat temu na przystanku kolejowym Gdynia Stocznia komunistyczne milicja i wojsko oddały strzały do idących do pracy robotników pobliskiej stoczni. Zginęło 18 osób, wiele zostało rannych. Poruszony bestialstwem tłum ruszył w kierunku centrum miasta. Na czele pochodu niesiono ciało zabitego Zbyszka Godlewskiego (do historii przejdzie jako Janek Wiśniewski).
– Dziś jakby w cieniuy pomnika wielkiej tragedii i krzywdy, ofiary kilkudziesięciu zabitych, tysięcy rannych i więzionych, dziesiątek i setek tysięcy zastraszanyh, szykanowanych, stoi też od 2011 roku pomnik wielkiego zwycięstwa, sukcesu Polaków w walce o wolność, bo to właśnie symbolizuje marszałek Józef Piłsudski. Pomnik powstać mógł m.in. dzięki protestom społecznym z Grudnia 1970 roku, które były bardzo ważnym etapem polskiej drogi do wolności – podkreśla prof. Mirosław Golon.
Następnie dyrektor IPN Gdańsk uczestniczył w Mszy św. w intencji ofiar Grudnia'70 odprawionej przez biskupa Wiesława Szlachetkę w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni oraz w uroczystości pod pomnikiem Ofiar Grudnia przy Urzędzie Miejskim.
W kontekście obchodów rocznic Grudnia’70 i wprowadzenia stanu wojennego zachęcamy do odwiedzenia dwóch wystaw IPN stojących na Placu Solidarności:
Grudzień’70:
12 grudnia 1970 r. I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka w przemówieniu radiowo-telewizyjnym poinformował Polaków o wprowadzanych zmianach cen towarów. Podwyżki objąć miały 45 grup artykułów, głównie spożywczych, pogarszając przede wszystkim sytuację najuboższych.
14 grudnia 1970 r. zastrajkowali robotnicy gdańskiej Stoczni im. Lenina. Około 10-ej rano przed budynkiem dyrekcji rozpoczął się wiec, w którym udział wzięło 3 tys. robotników domagających się zniesienia podwyżek i zmian personalnych w kierownictwie partii.
W nocy z 15 na 16 grudnia wojsko obsadziło ważniejsze punkty w Gdańsku oraz zablokowało stocznię i port. W Gdyni aresztowano komitet strajkowy, z którym porozumienie zawarły wcześniej władze miejskie.
Przez cały dzień 16 grudnia trwały demonstracje w Gdańsku. Zablokowano Stocznię im. Lenina, a do próbujących z niej wyjść na ulicę robotników, wojsko otworzyło ogień.
17 grudnia doszło do masakry w Gdyni. Dzień wcześniej w wystąpieniu telewizyjnym wicepremier Stanisław Kociołek nawoływał stoczniowców do powrotu do pracy.
Stan wojenny:
13 grudnia 1981 r. o godz. 6 rano, Polskie Radio nadało wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju.
Władze komunistyczne jeszcze 12 grudnia przed północą rozpoczęły zatrzymywanie działaczy opozycji i „Solidarności”. W ciągu kilku dni w 49 ośrodkach internowania umieszczono około 5 tys. osób. W ogromnej operacji policyjno-wojskowej użyto w sumie ok. 70 tys. żołnierzy, 30 tys. milicjantów, 1750 czołgów, 1900 wozów bojowych i 9 tys. samochodów (dane za dzieje.pl).