E-Księgarnia
W Instytucie Polskim w Berlinie odbyła się prezentacja wystawy „»Jesteśmy Polakami«. Związek Polaków w Niemczech”. Miejsce wydarzenia zostało wybrane nieprzypadkowo – Instytut, położony w centrum Berlina, pełni szczególnie ważną rolę w zakresie edukacji odbiorcy niemieckiego i codziennie odwiedzają to miejsce dziesiątki obywateli Niemiec. Będą ją mogli obejrzeć także przechodnie, gdyż ekspozytory wystawy dostępne są w witrynach przy Instytucie.
Prezentacja rozpoczęła się od okolicznościowych przemówień. W imieniu Oddziału IPN w Gdańsku głos zabrał autor wystawy, dyrektor dr Paweł Warot. W pierwszych słowach przywitał i pozdrowił zebranych, w tym także w imieniu prezesa IPN dr. Karola Nawrockiego. W tym samym czasie prezes IPN otwierał w Warszawie wystawę „Gospodarka III Rzeszy”, poświęconą zaangażowaniu znanych niemieckich w wysiłek zbrojny III Rzeszy.
Dr Paweł Warot przedstawił następnie historię Związku Polaków Niemczech, jego bogatą działalność, zagładę jego przywódców począwszy od pierwszych dni II wojny światowej, przypomniał o zabraniu przez ówczesne władze niemieckie majątku Związku, jego siedzib, banków, firm; utratę przez Polaków statusu mniejszości narodowej.
Do dziś Polacy w Niemczech nie odzyskali statusu mniejszości, nie otrzymali zwrotu majątku, nie wypłacono im odszkodowań za popełnione zbrodnie – podkreślał dyrektor gdańskiego IPN.
Konsul RP w Niemczech Marcin Król zapowiedział prezentację całości wystawy (105 ekspozytorów) na jesieni tego roku, podczas otwarcia nowego budynku ambasady w Berlinie. Wydarzeniu miałaby towarzyszyć sesja naukowa, w której wzięłaby udział również strona niemiecka.
W trakcie wydarzenia dr Paweł Warot przekazał na ręce wiceprezes Związku Polaków w Niemczech Anny Wawrzyszko okolicznościowy, pamiątkowy ryngraf.
Wystawa w wersji plenerowej jest i będzie prezentowana w polskich ośrodkach konsularnych na terenie Republiki Federalnej Niemiec.
Związek Polaków w Niemczech
Kończący I wojnę światową traktat wersalski zdecydował bezpośrednio i pośrednio o przebiegu niemal całej zachodniej i północnej granicy Polski, pozostawiając za kordonem ponad milionową rzeszę Polaków, zamieszkujących swoje odwiecznie rodzime ziemie nad Odrą, Łyną, Bałtykiem, a od pokoleń nad Szprewą i Renem. Polacy żyli na tych terenach pomimo prowadzonej przez Niemców długotrwałej germanizacji. Ci spośród polskich działaczy narodowych i społecznych, którzy po powstaniach wielkopolskim i śląskich pozostali w granicach Niemiec, postanowili się zorganizować, aby wspólnie oprzeć się wrogiej wobec polskiej mniejszości narodowej polityce niemieckiego rządu. Polacy działali na polu politycznym, społecznym, kulturalnym i gospodarczym.
W 1922 r. powołano Związek Polaków w Niemczech. Polacy posiadali w Niemczech swoje banki, spółdzielnie, przedsiębiorstwa, szkoły, przedszkola, biblioteki. Wydawali książki, gazety, różnego rodzaju czasopisma. Kultywowana była rodzima tradycja, pomimo przeszkód rozwijała się sztuka. Trudne położenie Polaków w Niemczech pogorszyło się jeszcze bardziej, kiedy niemieccy obywatele w 1933 r. w wolnych wyborach powierzyli rządy zbrodniczej partii narodowosocjalistycznej Adolfa Hitlera. Odtąd Polacy podlegali zmasowanym represjom i terrorowi, łącznie z zabójstwami, a polskie placówki były napadane i niszczone.
Po wybuchu II wojny światowej Niemcy pozbawili Polaków statusu mniejszości narodowej, działalność Związku Polaków w Niemczech została zakazana, tak samo jak działalność wszystkich polskich organizacji. Działacze Związku trafili do obozów koncentracyjnych i więzień. Tam z powodu swojej przynależności narodowej i dotychczasowego manifestowania polskości byli torturowani i mordowani. Polski majątek został skonfiskowany przez rząd Rzeszy Niemieckiej. Do dziś Polacy nie odzyskali w Niemczech statusu mniejszości narodowej, nie zwrócono im zrabowanego majątku, nie zostały też Polsce wypłacone jakiekolwiek reparacje wojenne.
Tekst: dr Paweł Warot