Nawigacja

Aktualności

Nowa publikacja dotycząca niemieckich zbrodni w Działdowie w okresie II wojny światowej

Monografia dr. Radosława Wiśniewskiego jest pierwszym naukowym opracowaniem na temat działdowskiego lagru.

W styczniu br. nakładem Muzeum Pogranicza w Działdowie oraz Instytutu Północnego im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie ukazała się monografia Radosława Wiśniewskiego pt. „Wielofunkcyjny niemiecki obóz Soldau 1939–1945. Próba całościowego ujęcia”.

Publikacja dr. Wiśniewskiego, filozofa i historyka, pracownika naukowego Muzeum Pogranicza, jest pierwszym naukowym opracowaniem na temat działdowskiego lagru. Monografia składa się z sześciu rozdziałów. Pierwsze cztery to chronologiczna analiza dziejów obozu w czasie II wojny światowej, z uwzględnieniem zarysu stosunków polsko-niemieckich na Działdowszczyźnie na krótko przed jej wybuchem oraz powojennych ekshumacji, i tych pierwszych z  1947 r., i najnowszych, prowadzonych w ostatnich latach przez pion śledczy gdańskiego IPN. Rozdział piąty to metodologiczne studium poświęcone charakterowi i specyfice działdowskiego obozu, zaprezentowane w ujęciu porównawczym do innych konstruktów tego typu, tworzonych przez niemieckich nazistów w latach 1933​1945. Wreszcie ostatnia, szósta część książki, w której autor, umiejętnie łącząc wiedzę filozoficzną z badaniami historycznymi, zawarł  próbę spojrzenia na lager Soldau od strony historiozoficznej.

Z recenzji dr. hab. Jarosława Centka, prof. UMK:

​Praca doktora Radosława Wiśniewskiego powstała na imponującej bazie źródłowej, której trzon stanowią [...] archiwalne, jak i drukowane relacje więźniów działdowskiego obozu.

​Z recenzji dr. Marcina Przegiętki, pracownika naukowego IPN:

Dr Radosław Wiśniewski podjął się trudnego zadania przygotowania pierwszej książki na temat obozu Soldau. Obóz ten był do tej pory wyłącznie przedmiotem artykułów naukowych i [...] nigdy nie został omówiony całościowo i wyczerpująco.

Prezentujemy spis treści publikacji:

Wstęp

Rozdział I - Działdowo w kleszczach okupanta

1.1. Atmosfera stosunków polsko-niemieckich na Działdowszczyźnie przed wybuchem II wojny światowej

1.2. Zajęcie Działdowa przez wojska III Rzeszy

1.3. Pierwsze akty ludobójstwa na ziemi działdowskiej

1.3.1. Działalność Einsatzgruppen

1.3.2. Etniczni ochotnicy z Selbstschutzu

1.4. „Dom pod Czarną Chorągwią”

1.5. Uruchomienie zbrodniczej machiny. Intelligenzaktion w Działdowie  

Rozdział II – Niemieckie reorganizacje obozu

2.1. Kriegsgefangenendurchgangslager, czyli Obóz Przejściowy dla Jeńców Wojennych

2.2. Obóz Przejściowy w Działdowie (Durchgangslager)

2.3. Czy Durchgangslager Soldau posiadał obozy satelickie?

2.3.1. Iłowski „lazaret”

2.3.2. Obóz pracy w Mławce

2.3.3. Obóz dla jeńców wojennych w Nosarzewie Borowym

2.3.4. Malinowo. Czwarta filia obozu Soldau?  

2.4. Komendantura Hansa Krausego

2.5. Aktion T4 na Działdowszczyźnie

Rozdział III – Epidemia tyfusu i jej konsekwencje

3.1. Ogólne warunki w obozie przed wybuchem epidemii

            3.1.1. Przemoc fizyczna stosowana wobec więźniów

            3.1.2. Racje żywnościowe

3.1.3. Warunki sanitarno-higieniczne. Brud w latrynach i celach

3.2. Wybuch epidemii

            3.2.1. Reperkusje wobec zarządu. Proces Krausego i Holdacka

            3.2.2. Kolejni komendanci    

3.3. Kiedy powstał Arbeitserziehungslager Soldau?

Rozdział IV – Ostatni okres funkcjonowania obozu

4.1. Warunki w obozie po zakończeniu kwarantanny

4.2. Koniec marzeń o Tysiącletniej Rzeszy. Nowe przeznaczenie więźniów AEL Soldau

4.2.1. Orneta

4.2.2. Szymany 

4.2.3. Lotnisko między Gierdawami a Królewcem 

4.2.4. Orzysz i Pisz

4.2.5. Berlin

4.3. Aktion 1005 na Działdowszczyźnie

4.4. „Marsz śmierci”

4.5. Armia Czerwona w Działdowie

4.6. Nowe porządki. Obóz Nakazowo-Rozdzielczy NKWD w Działdowie

4.7. Ekshumacje i szacunki

Rozdział V – Wielofunkcyjny charakter obozu

5.1. Soldau pośród innych obozów założonych przez III Rzeszę na polskich ziemiach okupowanych

5.2. Wielofunkcyjność obozu Soldau. Perspektywa subiektywistyczna

            5.2.1. Więźniowie polityczni

            5.2.2. Duchowieństwo

            5.2.3. Żydzi

            5.2.4. Ludzie chorzy umysłowo

            5.2.5. Osoby starsze i chore

            5.2.6. Dzieci

5.3. Inne funkcje obozu Soldau

Rozdział VI – Obóz Soldau i upadek pewnych mitów

6.1. Złudzenia optymizmu historiozoficznego

6.2. Iluzja melioryzmu

6.3. Ludzka wyobraźnia wobec codziennych wydarzeń II wojny światowej

„Wiersz z piekła”

Zakończenie

Indeks osób

Bibliografia

Aneks 

Polecamy również: Rocznica rozstrzelania przez Niemców 120 uczestników marszu śmierci – więźniów KL Soldau - Zawady Małe k. Ostródy, 21 stycznia 2021.

Powiązane wiadomości

do góry