Nawigacja

Aktualności

Delegacja IPN upamiętniła w Toruniu Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu – 27 stycznia 2020

75 lat temu, dokładnie 27 stycznia 1945 roku zakończyło się panowanie niemieckich zbrodniarzy w Auschwitz, w najstraszliwszej fabryce śmierci w dziejach ludzkości. Jest to jedna z tych zbrodni, które szczególnie warto przypomnieć.

W całej Europie opanowanej przez ludobójcze państwo Adolfa Hitlera dochodziło od 1939 roku do przerażających zbrodni. Trwały one już od września 1939 roku, po kres tej przerażającej wojny w maju 1945 roku. Na Pomorzu bezmiar tragedii, niepojęte do dziś okrucieństwo, masowe ludobójstwo przede wszystkim Polaków, ale także części miejscowej ludności żydowskiej, rozpoczęło się już jesienią 1939 roku. Zbrodnia Pomorska zrealizowana przez niemieckie władze, głównie siłami miejscowych obywateli narodowości niemieckiej zrzeszonych w przerażającej, okrutnej kryminalnej organizacji Selbstschutz Westpreussen pochłonęła w okresie kilku miesięcy około 30 tysięcy ofiar, które zamordowano i potajemnie pogrzebano w ponad czterystu dołach śmierci, od Lasu Skrwileńskiego pod Rypinem na południu województwa pomorskiego, po największe cmentarzysko w położone niespełna 20 kilometrów od samego morza, czyli Lasy Piaśnickie na północ od Wejherowa. Doły śmierci znalazły się w każdej z gmin polskiego Wielkiego Pomorza. Do dziś nie opisano wszystkich ofiar, chociaż najprawdopodobniej znamy już większość z kilkuset miejsc strasznej zbrodni.

Ludność żydowska z Pomorza o ile nie została zamordowana bezpośrednio po wkroczeniu Niemców, szybko została zmuszona do opuszczenia ziem wcielonych do Niemiec. Większość została wymordowana w obozach zagłady zorganizowanych przez Niemców. Na terenie samego Pomorza, na obszarze niemieckiej wsi Stutthof na Mierzei Wiślanej, niemieccy zbrodniarze zorganizowali już we wrześnie 1939 roku ‘fabrykę śmierci’, obóz koncentracyjny (formalnie niemiecki nazistowski obóz w Stutthof uzyskał status obozu koncentracyjnego w styczniu 1942 roku, ale w rzeczywistości zbrodniczą funkcję pełnił już od września 1939). Wśród ponad 110 tysięcy więźniów KL Stutthof, ponad 50 tysięcy stanowili Żydzi, pochodzący z większości krajów europejskich. Około 28 tysięcy z nich zostało zamordowanych przez Niemców. 

W 1944 roku w okolicach Torunia zorganizowano kilka podobozów KL Stutthof, w których uwięziono kilkutysięczną grupę głownie młodych kobiet narodowości żydowskiej z kilku krajów europejskich. Jeden z takich obiektów został zorganizowany w miejscowości Chorab, położonej tuż obok Leśnictwa Olek, kilka kilometrów od Torunia. 18 stycznia 1945 r. w obozie tym doszło do masowego mordu na grupie około 150 kobiet, które zostały uznane za niezdolne do ewakuacji. Od kilku lat w miejscu tej zbrodni stoi pomnik poświęcony pamięci ofiar. Ich zbiorowa mogiła znajduje się od 1951 roku na toruńskim Cmentarzu Komunalnym Ofiar II wojny światowej przy ul. Grudziądzkiej. W przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu delegacja Oddziału IPN w Gdańsku na czele z dyrektorem Oddziału prof. M. Golonem złożyła kwiaty na skromnym pomniku Żydówek zamordowanych w ostatnich dniach niemieckiej okupacji Torunia i najbliższych okolic.

 

Od ponad czterech lat w Toruniu istnieje niezwykłe miejsce związane z upamiętnieniem ofiar II wojny światowej. Jest to Kaplica Pamięci w Sanktuarium Świętego Jana Pawła II i Najświętszej Marii Panny Gwiazdy Nowej Ewangelizacji. Upamiętniono w niej polskich męczenników XX wieku, w tym św. Maksymiliana Kolbe i bł. Jerzego Popiełuszkę. Na wielkiej marmurowej ścianie tej dużej kaplicy upamiętniono także ponad 1100 Polaków, którzy w czasie II wojny światowej ponieśli śmierć za ratowanie Żydów. W niedzielę 26 stycznia, w przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu delegacja z przewodniczących Kolegium IPN Profesorem Wojciechem Polakiem złożyła w tej kaplicy wiązankę kwiatów dla upamiętnienia Żydów – ofiar niemieckiego ludobójstwa oraz Polaków, którzy podjęli próbę ratowania ich. Następnie przedstawiciele IPN wzięli udział w mszy świętej w Sanktuarium, koncelebrowanej, z udziałem najważniejszego organizatora Sanktuarium – Ojca Dyrektora Tadeusza Rydzyka. Bardzo miłym gestem było ciepłe przywitanie przedstawicieli IPN w Sanktuarium, które dla każdego miłośnika historii Polski jest miejscem wspaniałym.

 

Warto podkreślić, że Instytut Pamięci Narodowej w ramach co raz większej współpracy z Wyższą Szkołą Kultury Społecznej  i Medialnej oraz z Sanktuarium prezentował już w Toruniu w 2019 roku dwie wystawy poświęcone problematyce Zagłady oraz zaangażowaniu Polaków w ratowanie Żydów w czasie II wojny światowej. Między innymi niezwykle ciekawą wystawę o historii  jednej z najbardziej niezwykłych struktur Polskiego Państwa Podziemnego, czyli „Żegoty” – Rady Pomocy Żydom. Utworzona m.in. dzięki aktywności wybitnej pisarki Zofii Kossak-Szczuckiej organizacja pomogła uratować tysiące istnień ludzkich. W marcu 2020 roku IPN planuje wspólnie z WSKSiM kolejną prezentację ważnych wystaw poświęconych Zagładzie oraz Polakom, którzy ratowali Żydów.

Informacja o wydarzeniach związanych z Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu, przygotowanych przez Oddział IPN w Gdańsku.

do góry