Nawigacja

Aktualności

Uroczyste otwarcie wystawy „Akcja »Żegota« Polski Podziemnej” oraz projekcja filmu „Paszporty Paragwaju” – Gdańsk, 24 marca 2019

Oba wydarzenia zostały zorganizowane przez IPN Gdańsk w ramach Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

W Muzeum II Wojny Światowej 24 marca z inicjatywy IPN Gdańsk odbyło się uroczyste otwarcie wystawy „Akcja »Żegota« Polski Podziemnej”.

– Ekspozycja przygotowana przez IPN ukazuje jedyną w całej okupowanej Europie państwową agendę, która w sposób zorganizowany starała się ratować polskich współobywateli narodowości żydowskiej. W tym samym czasie, kiedy np. na Węgrzech czy we Francji, państwa kolaborujące z okupantem niemieckim, obywateli żydowskich wydawały na śmierć. Warto te fakty przypominać – mówił Krzysztof Drażba, Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku.

Głos zabrał także prof. Grzegorz Berendt, wicedyrektor Muzeum II Wojny Światowej.

– Od wielu lat poznaję historie Ocalonych, którzy uratowali się na terenie okupowanej Polski i historie tych, którzy ratowali Żydów w warunkach stworzonych przez niemieckich okupantów. Jesteśmy dzisiaj na wernisażu wystawy dotyczącej „Żegoty” – symbolu akcji pomocowej niesionej w Warszawie, Krakowie, Lwowie i innych polskich miastach. Musimy jednak mieć świadomość, że większość z tych kilkudziesięciu tysięcy polskich Żydów, którzy przetrwali po ucieczce z gett lub obozów, ocalała dzięki indywidualnej, prywatnej pomocy i heroizmowi tzw. zwykłych ludzi.

W uroczystości uczestniczył Jarosław Sellin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

– Wystawa, która została dziś zaprezentowana dzięki Instytutowi Pamięci Narodowej, jest opowieścią o inicjatywie Polskiego Państwa Podziemnego, które w warunkach niemieckiej okupacji, instytucjonalnie sprzeciwiało się mordowaniu Żydów, broniło Żydów, opowiadało światu o tym, co się dzieje, wysyłało emisariuszy i raporty oraz wydawało wyroki śmierci na szmalcowników. „Żegota” była organizacją Państwa Polskiego, jedyną tego typu instytucją w całej okupowanej Europie, dedykowaną sprawie ratowania Żydów. O tym musimy opowiadać światu – podkreślił

Ekspozycja przygotowana w polsko-angielskiej wersji językowej składa się z kilkunastu kompletów plansz. Powstała z inicjatywy zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy. Autorami wystawy są dr Marcin Urynowicz i dr Paweł Rokicki.

„Żegota” była tajną organizacją afiliowaną przy władzach Polskiego Państwa Podziemnego. Zajmowała się ratowaniem żydowskich współobywateli, masowo mordowanych przez niemieckiego okupanta w latach II wojny światowej. Ryzykując własnym życiem, cywilni konspiratorzy ocalili z zagłady co najmniej kilka tysięcy osób.

Po zwiedzaniu wystawy miała miejsce projekcja filmu „Paszporty Paragwaju”, poprzedzona prelekcją historyczną Bartosza Januszewskiego (IPN Gdańsk).

Film „Paszporty Paragwaju” opowiada mało znaną historię współpracy polsko-żydowskiej, której celem nadrzędnym było życie drugiego człowieka. W latach 1942–1943 w poselstwie RP w Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów oraz działaczy organizacji żydowskich. Wspólnie działali na rzecz uzyskiwania paszportów państw Ameryki Południowej. Fałszywe dokumenty trafiały do Żydów w okupowanej Europie, którzy dzięki nim uniknęli w większości wywózek do niemieckich obozów zagłady. 

Posiadacze tych paszportów trafiali do obozów dla internowanych w Niemczech (Tittmoning, Liebenau, Bölsenberg) oraz do okupowanej Francji (Vittel). Część z nich doczekała końca wojny. Rodziny wielu ocalonych dopiero dziś dowiadują się, komu tak naprawdę zawdzięczają życie. Do grupy działającej przy polskim poselstwie w Bernie należeli: Aleksander Ładoś – od kwietnia 1940 r. poseł pełnomocny w Bernie; jego współpracownik Konstanty Rokicki – konsul w Bernie; Stefan Jan Ryniewicz – sekretarz i kierownik Wydziału Konsularnego w Bernie; Juliusz Kühl – sekretarz poselstwa. Ze strony organizacji żydowskich ogromną rolę odegrali: Adolf H. Silberschein – działacz syjonistyczny, poseł na Sejm RP oraz Chaim Eiss – rabin, działacz Agudat Israel.

do góry