Instytut Pamięci Narodowej 84. rocznica masowej egzekucji Polaków z Wolnego Miasta Gdańska – Gdańsk, 11 stycznia 2024 - Aktualności -

Od pierwszego dnia agresji na Polskę Niemcy prowadzili szeroko zakrojone działania  mające na celu doprowadzić do całkowitego zniszczenia wszelkich oznak polskości w Wolnym Mieście Gdańsku. Niemiecki akt ludobójstwa „Intelligenzaktion” był skierowany głównie przeciwko polskiej elicie. Niemcy, dążąc do eksterminacji Polaków, najpierw planowali zlikwidować polską inteligencję. Polacy mieszkający w Wolnym Mieście Gdańsku nie spodziewali się bestialskiej postawy wobec nich ze strony niemieckich sąsiadów. Korzystając ze skrupulatnie sporządzonych jeszcze przed wojną list wrogów III Rzeszy, Niemcy już 1 września 1939 r. rozpoczęli aresztowania i mordy polskich patriotów, działaczy wszystkich polskich organizacji i stowarzyszeń, zarówno politycznych, jak i społecznych, religijnych, artystycznych i sportowych. Eksterminacja objęła polską arystokrację, inteligencję, duchowieństwo, urzędników, a także żołnierzy, kolejarzy i pocztowców, broniących polskich placówek z poświęceniem życia. Byli oni przewożeni do powstającego obozu koncentracyjnego w Sztutowie.

11 stycznia 1940 r. Niemcy dokonali pierwszej  masowej egzekucji Polaków z Wolnego Miasta Gdańska, w lesie, w odległości ok. 2,5 km od obozu zagłady Stutthof. Tego dnia zginęło 22 Polaków. Ciała zakopano w zbiorowej mogile, którą odnaleziono dopiero w 1979 r. Dwa miesiące później, 22 marca 1940 r.,  niemieccy zbrodniarze zabili 67 gdańskich Polaków w drugiej masowej egzekucji.

Zginęli za to, że byli Polakami:

Franciszek Kręcki - działacz na rzecz przyłączenia Gdańska do Polski, następnie działacz polski w Wolnym Mieście Gdańsku. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, Macierzy Szkolnej, prezes gdańskiego oddziału ZHP, współzałożyciel i prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, założyciel Zrzeszenia Ochotników Armii Polskiej Obywateli Wolnego Miasta Gdańska, bankowiec.

Bonifacy Łangowski – adwokat, delegat gdańskich Polaków w paryskich negocjacjach nad polsko-gdańskim układem handlowym. W latach 1920-1928 polski poseł do Volkstagu.

    Witold Nełkowski – kolejarz, sekretarz Polskiego Zrzeszenia Pracy, członek Gminy Polskiej, Gminy Polskiej – Związku Polaków (członek Zarządu), Macierzy Polskiej, Klubu Sportowego „Gedania”, Rodziny Kolejowej, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Koła Miłośników Sceny.

    Bł. ksiądz Franciszek Rogaczewski - proboszcz kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla w Gdańsku, założyciel wielu organizacji religijnych i narodowych dla Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, kapelan kolejarzy i pocztowców.

    Ksiądz Bernard Wiecki –  Od 1917 r. wikary m.in. w Kaplicy Królewskiej w Gdańsku. Działacz organizacji polskich w Wolnym Mieście Gdańsku. W 1935 r. kandydat jako przedstawiciel Polaków do Volkstagu. Współorganizator manifestacji patriotycznych.

    Buczkowski Brunon

    Buliński Zygmunt

    Chmielecki Józef

    Gołombiewski Maksymilian

    Hallman Jan

    Kramer Gustaw

    Langiewicz Stanisław

    Maciejewski Antoni

    Masłoch Jan

    Ostrowski Kazimierz

    Różankowski Aleksander

    Szymański Władysław

    Tejkowski Czesław

    Tetzlaff Bernard

    Thomas Henryk

    Zdeb Jan

    Zielke Werner

    Cześć ich Pamięci!