E-Księgarnia
W przededniu 42 rocznicy podpisania porozumień kończących strajk środowisk oświaty, służby zdrowia i kultury, który miał miejsce w ówczesnym Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku w listopadzie 1980 r., w tym samym budynku – obecnie Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Gdańsku przy ul. Okopowej 21/27, w holu głównym odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej organizatorom i uczestnikom tego strajku, którzy po 10 dniach od jego rozpoczęcia solidarnie wywalczyli podpisanie porozumień z rządem, okupione w okresie stanu wojennego licznymi represjami.
W uroczystości wzięli udział: gospodarz miejsca wojewoda pomorski Dariusz Drelich, Wicewojewoda Pomorski Mariusz Łuczyk, wicewojewoda pomorski Aleksander Jankowski, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku dr Paweł Piotr Warot, inicjator powstania tablicy przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” Krzysztof Dośla, Pomorski Kurator Oświaty Małgorzata Bielang, lekarz wojewódzki Jerzy Karpiński, Komendant Wojewódzki Policji w Gdańsku nadinsp. Andrzej Łapiński, Komendant Morskiego Oddziału Straży Granicznej kontradm. Andrzej Prokopski, Pomorski Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej w Gdańsku nadbryg. Piotr Socha, wiceprzewodniczący Rady Miasta Piotr Gierszewski, uczestnicy strajku 1980 r. Obecni byli także przedstawiciele duchowieństwa, organizacji samorządowych, służb mundurowych. Asystę honorową pełnił poczet sztandarowy Międzyregionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”.
Po przywitaniu wszystkich zebranych gości, uroczystym odśpiewaniu hymnu narodowego i krótkim słowie wstępu wygłoszonym przez prowadzącego uroczystość przewodniczącego Międzyregionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” Wojciecha Książka przystąpiono do odsłonięcia tablicy pamiątkowej.
Uroczystego ściągniecia biało-czerwonej szarfy dokonali wojewoda Pomorski Dariusz Drelich, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku dr Paweł Piotr Warot, przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” Krzysztof Dośla oraz uczestnik strajku i sygnatariusz protokołu porozumienia oświatowego Jerzy Roman.
Okolicznościową modlitwę poprowadzili ks. Pallotyn dr. Wojciech Więcław i proboszcz parafii św. Brygidy w Gdańsku ks. kanonik Ludwik Kowalski, a upamiętnienie poświęcił kapelan Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego ks. kanonik Jerzy Więcek. W trakcie modlitwy wspomniano nieżyjących już uczestników strajku w tym m.in. przewodniczących strajku śp. Romana Lewtaka (środowisko oświaty), śp. Alinę Pienkowską (środowisko służby zdrowia), śp. Szymona Pawlickiego (środowisko kultury). Wspomniano także ojców Pallotynów, którzy 16.11.1980 r. odprawili Mszę Świętą dla strajkujących w Urzędzie Wojewódzkim śp. o. Jerzego Błaszczaka i o. Stefana Potońca. Wszystkich tych, którzy już odeszli, uczczono minutą ciszy.
W dalszej części uroczystości głos zabrał wojewoda pomorski Dariusz Drelich, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku dr Paweł Piotr Warot oraz przewodniczący Zarządu Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” Krzysztof Dośla.
(…) Odsłaniamy dzisiaj tablicę, aby upamiętnić wydarzenia z listopada 1980 roku, aby przypomnieć to bohaterstwo. Bo jeżeli sięgniemy pamięcią, jeżeli wyobrazimy sobie jaki to był czas, jakiego bohaterstwa wymagał ten proces to wtedy naprawdę musimy pochylić czoła przed naszymi bohaterami, ponieważ protestowali oni po dekadzie lat 70’tych kiedy władze komunistyczne przedstawiały Polską Rzeczpospolitą Ludową jako dziesiątą potęgę ekonomiczną świata. Tutaj przedstawiciele środowisk nauczycielskich, oświaty, lekarze protestowali o podstawy, protestowali przeciwko kolejnym reformom w szkolnictwie polskim, które miały doprowadzić do tego, że szkolnictwo polskie miało wyglądać na wzór szkolnictwa sowieckiego – podkreślał dyrektor gdańskiego IPN.
Po wsze czasy będzie ta tablica upamiętniała ludzi i wydarzenia sprzed 42 lat (…). Tutaj nad nami widzimy portrety „Inki” i „Zagończyka”. Jak „Inka”, która zachowała się jak trzeba. I mówimy „bo tak trzeba”. I wtedy też wyście zachowali się jak trzeba i za to chciałbym Wam tutaj obecnym z całego serca podziękować – mówił wojewoda pomorski Dariusz Drelich.
Przepraszamy, że dopiero w 2022 roku, że dopiero teraz oddajemy cześć ludziom, którzy 42 lata temu w budynku, który przecież był emanacją aparatu przemocy, w budynku, w którym projektowano wiele rzeczy wymierzonych przeciwko polskiemu społeczeństwu, spotkała się grupa ludzi wolnych w systemie totalitarnego zniewolenia. Ludzi, którzy czuli i myśleli tak samo, którzy odważyli się, ale wtedy też odważni byli „Solidarnością”, solidarnością, którą przejawiali między sobą i tą solidarnością, która co dopiero powstała – dodawał przedstawiciel „Solidarności” Krzysztof Dośla.
Uroczystość zakończyła się złożeniem przez delegacje kwiatów pod tablicą pamiątkową.
Strajk w listopadzie 1980 r. był pierwszym i pokojowym, jaki miał miejsce w urzędzie państwowym w okresie PRL podobnie jak Msza święta, która także była pierwszym takim nabożeństwem sprawowanym w urzędzie państwowym w okresie Polski Ludowej.
Opracowała: Sylwia Chomicz
W czasie wydarzenia została zaprezentowana publikacja „Listopad ’80. Rzecz o strajkach ludzi oświaty, służby zdrowia i kultury” pod red dr. Jana Hlebowicza, pracownika Oddziału IPN w Gdańsku.
Na skutek przedłużającego się impasu w rozmowach ze stroną rządową 7 listopada 1980 r. pracownicy oświaty (a wraz z nimi także przedstawiciele służby zdrowia i – kilka dni później – kultury) zadecydowali o rozpoczęciu ogólnopolskiego strajku okupacyjnego w gdańskim Urzędzie Wojewódzkim. Był to pierwszy tego typu protest w historii Polski powojennej prowadzony w budynku urzędu administracji państwowej – podkreślał dr Jan Hlebowicz.
