Nazwiska i biogramy upamiętnionych
- Leon Block – kancelista kolejowy, członek Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Gminy Polskiej, kierownik filii oddziału Gminy Polskiej Związku Polaków na Dolnym Mieście, członek Zarządu Związku b. Powstańców i Wojaków, rozstrzelany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Ks. Feliks Bolt – proboszcz parafii w Srebrnikach, senator II RP, przed I wojną św. aktywny działacz na rzecz rozwoju polskich organizacji społecznych i gospodarczych na Pomorzu, główny organizator Centralnego Towarzystwa Rolniczego dla Prus Zach., po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zastępca komisarza w polsko–gdańskiej komisji granicznej, zmarł w obozie Stutthof 7.04.1940 r.
- Piotr Bresiński – wieloletni radny Sopotu, prezes sopockiego oddziału Gminy Polskiej, prezes towarzystwa śpiewaczego „Lutnia”, od 1933 r. stojący na czele sopockiej filii Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w obozie Stutthof 16.05.1940 r.
- Maksymilian Bukowski – starszy pocztylion, działacz na rzecz polskości w Kwidzynie, uczestnik akcji plebiscytowej, współorganizator oddziału Związku Polaków w Kwidzynie, zamordowany w obozie Stutthof 24.06.1940 r.
- Rudolf Cymorek – pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych w Gdańsku, działacz na rzecz polskości w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Mieczysław Czyżewski – właściciel drukarni i wydawca, członek Gminy Polskiej i Macierzy Szkolnej, Klubu Sportowego „Gedania”, Polskiego Klubu Morskiego, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Józef Dambek – współzałożyciel Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”, zastrzelony przez gestapo 4.03.1944 r.
- Bernard Filarski – stomatolog, lekarz PKP i Gimnazjum Polskiego, członek wielu polskich organizacji: Gminy Polskiej, Macierzy Szkolnej, Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, Polskiego Klubu Morskiego, Klubu Sportowego „Gedanii”, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Alfons Flisykowski – zastępca dowódcy obrony Poczty Polskiej w Gdańsku, rozstrzelany przez Niemców 5.10.1939 r.
- Franciszek Fojut – inżynier, pierwszy prezes Związku Akademików Gdańskich „Wisła” założonego w 1913 r., naczelnik oddziału Budowy Maszyn w dyrekcji technicznej Rady Portu i Dróg Wodnych, zamordowany w obozie Neufahrwasser w Nowym Porcie 1.01.1940 r.
- Stefan Goldmann – dyrektor Centrali Rolników, prezes Rady Polskich Interesantów Portu Gdańskiego, działacz na rzecz polskości w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Bł. ks. Marian Górecki – żołnierz wojny polsko–bolszewickiej, prefekt Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej, kapelan pomocniczy składnicy na Westerplatte, duszpasterz Polaków w Nowym Porcie, rektor kaplicy polskiej pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, kapelan licznych stowarzyszeń polskich religijnych i narodowych, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Brunon Gregorkiewicz – żołnierz Powstania Wielkopolskiego, podoficer 25 Pułku Ułanów Wojska Polskiego, działacz Gminy Polskiej Związku Polaków i Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, w 1939 r. walczył w bitwie pod Bzurą, zamordowany w obozie Stutthof 10.03.1942 r.
- Wilhelm Grimsmann – dziennikarz, redaktor „Gazety Gdańskiej”, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Aleksander Hevelke – nauczyciel, działacz organizacji konspiracyjnej Inspektoratu ZWZ w Grudziądzu, zamordowany w obozie Stutthof 30.05.1941 r.
- Józef Hirsz – doktor, członek Gminy Polskiej Związku Polaków, zamordowany w obozie Stutthof 25.08.1942 r.
- Jan Jesikiewicz – nauczyciel w polskiej szkole powszechnej w Gdańsku, członek tajnego Związku Jaszczurczego w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Maksymilian Kempiński – st. asystent kolejowy, działacz na rzecz polskości Wolnego Miasta Gdańska, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Bł. ks. Bronisław Komorowski – duchowy przywódca Polaków gdańskich, założyciel Towarzystwa Budowy Kościołów Polskich, budowniczy i pierwszy proboszcz kościoła św. Stanisława Biskupa Męczennika, kapelan wielu organizacji kościelnych i społeczno–narodowych, duszpasterz pracowników agend Poczty Polskiej w Gdańsku, polskich studentów Politechniki Gdańskiej, drużyn harcerskich, w latach 1933–1934 radny gdański, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Franciszek Kręcki – działacz na rzecz przyłączenia Gdańska do Polski, następnie działacz polski w Wolnym Mieście Gdańsku. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki, Macierzy Szkolnej, prezes gdańskiego oddziału ZHP, współzałożyciel i prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, założyciel Zrzeszenia Ochotników Armii Polskiej Obywateli Wolnego Miasta Gdańska, bankowiec, zamordowany w obozie Stutthof 11.01.1940 r.
- Antoni Lendzion – prezes Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, polski poseł do Volkstagu Wolnego Miasta Gdańska, wiceprezes Gminy Polskiej, następnie wiceprezes Gminy Polskiej – Związku Polaków, członek Zarządu Klubu Sportowego „Gedania”, Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Stanisław Lesikowski – podoficer, uczestnik bitwy nad Bzurą, żołnierz ZWZ–AK, twórca sieci konspiracyjnej Polskiej Armii Powstania w powiecie kościerskim, organizator akcji bojowych, aresztowany przez gestapo w 1944 r., torturowany, oślepiony, zamordowany w KL Stutthof 26.07.1944 r.
- Alf Liczmański – harcmistrz Chorągwi Gdańskiej ZHP, nauczyciel w polskich szkołach Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, rozstrzelany w Granicznej Wsi 20.03.1940 r.
- Bonifacy Łangowski – adwokat, delegat gdańskich Polaków w paryskich negocjacjach nad polsko–gdańskim układem handlowym. W latach 1920–1928 polski poseł do Volkstagu, zamordowany w obozie Stutthof 11.01.1940 r.
- Jan Michoń – p.o. dyrektora Poczt i Telegrafów RP w Gdańsku, zastrzelony z białą flagą w ręku w chwili kapitulacji Poczty Polskiej 1.09.1939 r.
- Stefan Mirau – lekarz polski, działacz społeczno–polityczny, członek Zarządu Gdańskiego Okręgu ZHP, Macierzy Szkolnej, Gminy Polskiej, leczył bezpłatnie polskich kolejarzy, pocztowców, harcerzy, podopiecznych PCK, zmarł w obozie Stutthof 24.04.1942 r.
- Feliks Muzyk – bankowiec, kierownik Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia”, działacz Towarzystwa Ludowego „Jedność”, Związku Polaków, Macierzy Szkolnej, Klubu Sportowego „Gedania”, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Witold Nełkowski – kolejarz, sekretarz Polskiego Zrzeszenia Pracy, członek Gminy Polskiej, Gminy Polskiej – Związku Polaków (członek Zarządu), Macierzy Polskiej, Klubu Sportowego „Gedania”, Rodziny Kolejowej, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i Koła Miłośników Sceny, zamordowany w obozie Stutthof 11.01.1940 r.
- Roman Ogryczak (Ogrydziak) – członek Towarzystwa Ludowego „Jedność” i chórów polskich, działacz na rzecz polskości Wolnego Miasta Gdańska, zamordowany w Gdańsku 30.09.1939 r.
- Bolesław Paszota – emerytowany naczelnik urzędu pocztowego w Gdańsku, dyrektor biura Gminy Polskiej Związku Polaków, przewodniczący Związku b. Wojaków i Powstańców, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Paweł Piątkowski – komendant Pomorskiego Okręgu Komendy Obrońców Polski, poddany brutalnemu, rocznemu śledztwu na Pawiaku w Warszawie i w Grudziądzu, przekazany do obozu Stutthof, zmarł 13.01.1942 r.
- Władysław Pniewski – profesor Gimnazjum Polskiego, czołowy przedstawiciel polskiego życia naukowego i kulturalnego w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Bł. ks. Franciszek Rogaczewski – proboszcz kościoła pod wezwaniem Chrystusa Króla w Gdańsku, założyciel wielu organizacji religijnych i narodowych dla Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, kapelan kolejarzy i pocztowców, zamordowany w lesie koło Stutthofu 11.01.1940 r.
- Kazimierz Skwierawski – działacz polski w Wolnym Mieście Gdańsku, związany z Tajną Organizacją Wojskową i polskim wywiadem, zamordowany w więzieniu w Gdańsku 31.03.1942 r.
- Konrad Sojecki – st. asystent kolejowy, członek Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Klubu Sportowego „Gedania”, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Kazimierz Strugała – pracownik biurowy, działacz ZHP, utonął w czasie próby ucieczki z obozu Stutthof 24.05.1941 r.
- Eryk Studziński – członek Szarych Szeregów i ZWZ–AK w Gdyni, rozstrzelany 15.03.1945 r.
- Gustaw Szarski – inspektor celny, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Michał Szuca – doktor, radca finansowy Rady Portu i Dróg Wodnych, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Piotr Teshmer – kancelista kolejowy, żołnierz Powstania Wielkopolskiego, obrońca Poczty Polskiej w Gdańsku, rozstrzelany 5.10.1939 r.
- Augustyn Wesołowski – kupiec, wiceprezes Gminy Polskiej, zastępca dyrektora biura Gminy Polskiej Związku Polaków, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Henryk Wieczorkiewicz – dziennikarz, redaktor naczelny „Gazety Gdańskiej”, pod koniec I wojny św. zaangażowany w przygotowania do powstania mającego na celu wyzwolenie Pomorza Gdańskiego, członek zarządu PSL na Pomorze, Towarzystwa Ludowego „Jedność”, Naczelnej Rady Ludowej, prezes Filii Oliwskiej Towarzystwa Byłych Wojaków i Powstańców, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Anastazy Wika–Czarnowski – emerytowany dyrektor Okręgu Poczty Polskiej w Gdańsku, członek Gminy Polskiej Związku Polaków, dobrodziej kościoła św. Stanisława BM we Wrzeszczu, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
- Tadeusz Ziółkowski – pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych, zastępca komandora pilotów w gdańskim Urzędzie Pilotów, odznaczony Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta za pierwsze w historii żeglugi polskiej przepłynięcie równika, zamordowany w obozie Stutthof 22.03.1940 r.
***
Jednym z Polaków upamiętnionych w Alei Zasłużonych jest Piotr Bresiński powstaniec wielkopolski, działacz społeczny, polityczny i narodowościowy. W Wolnym mieście Gdańsku radny Sopotu w latach 1924–1934, prezes sopockiej filii Gminy Polskiej i Związku Polaków, członek Zarządu Gdańskiej Macierzy Szkolnej, prezes Towarzystwa Śpiewaczego „Lutnia” i Towarzystwa Budowy Polskiego Kościoła w Sopocie. Zamordowany przez Niemców w KL Stutthof 16.05.1940 r. W październiku tego roku Instytut Pamięci Narodowej odsłonił w Sopocie tablicę pamiątkową poświęconą Zofii i Piotrowi Bresińskim, rozpoczynając tym samym cykl upamiętnień Polskich Patriotów z Wolnego Miasta Gdańska, którego inicjatorem jest prezes Instytutu dr Karol Nawrocki. Tablice są finansowane przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Gdańsku.
Akcja zapalenia „zniczy pamięci” w Alei Zasłużonych Polaków jest jednym z elementów utrwalania pamięci o naszych bohaterach i okazania w sposób symboliczny wdzięczności dla wszystkich, którzy walczyli i pracowali na rzecz polskości.