E-Księgarnia-
1 (6)-min
1 sierpnia 1944 roku z rozkazu dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” o godzinie 17:00 rozpoczęło się Powstanie Warszawskie, którego celem było wyzwolenie Warszawy z okupacji niemieckiej, przed wkroczeniem Armii Czerwonej. Po 63 dniach heroicznej walki, powstanie upadło, a Warszawa została zrównana z ziemią.
W powstańczych walkach brała udział sanitariuszka Krystyna Krahelska ps. „Danuta”, która jest znana także jako Warszawska Syrenka. W 1936 roku rzeźbiarka prof. Ludwika Nitschowa poprosiła ją o pozowanie do pomnika Syreny na warszawskim Powiślu, którego odsłonięcie nastąpiło w kwietniu 1939 roku.
Zdj. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Krystyna Krahelska urodziła się 24 marca 1914 roku w rodzinnym majątku w Mazurkach koło Baranowicz.
W wieku 14 lat wstąpiła do harcerstwa, nadzorowała grupę zuchów. Była poetką. W 1932 roku rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończyła tuż przed wybuchem wojny. Studiowała geografię i etnografię. Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną, wstępując w szeregi ZWZ-AK. Tuż przed Powstaniem Warszawskim otrzymała przydział do sanitariatu plutonu nr 1108 dywizjonu „Jeleń” 7 Pułku Ułanów AK. Została ciężko ranna w ataku na Dom Prasy przy ul. Marszałkowskiej 3/5 w pierwszej godzinie powstania. Zmarła 2 sierpnia 1944 roku. Spoczywa na Cmentarzu Służewieckim. Odznaczona Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Jest autorką pieśni „Hej, chłopcy, bagnet na broń!”.
Na gdańskiej nekropolii Srebrzysko (rejon V, kwatera TAR VII, rząd 6, numery grobów 243/244) pochowani są rodzice Krystyny, Jan i Janina.
Ojciec z wykształcenia był inżynierem i oficerem Wojska Polskiego. Przed I wojną światową brał udział w rewolucji 1905 roku oraz angażował się w działalność PPS-u. W latach 1926-1932 był wojewodą poleskim, a następnie inspektorem melioracji w Ministerstwie Rolnictwa. Po przejściu na emeryturę, powrócił w rodzinne strony. W czasie II wojny światowej przebywał w Warszawie, Pieszej Woli, Włodawie i Krakowie. Zmarł w 1960 roku w Gdańsku.
Janina Krahelska (z. d. Bury) była biologiem i lekarzem. Po wojnie pracownikiem Akademii Medycznej w Gdańsku. Zmarła 2 maja 1976 roku.
Opis: Jan Krahelski. Domena publiczna
Drugim miejscem na Pomorzu związanym z Warszawską Syrenką, jest pomnik Powstańców Warszawskich znajdujący się w Słupsku. Na tym monumencie poległy w walce powstaniec w jednej dłoni trzyma granat, a drugą rękę opiera na tarczy z herbem Warszawy, na którym widnieje Syrenka. Nad powstańcem pochyla się orzeł, a u stóp klęczy płaczące dziecko. Pomnik ten został odsłonięty 15 września 1946 roku i jest jednym z najstarszych upamiętnień Powstania Warszawskiego w Polsce. Zbudowany został staraniem m.in. ks. Jana Zieji - uczestnika powstania, kapelana Szarych Szeregów. Jest dziełem rzeźbiarskim Jana Małety.
W związku z 78. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego Sylwia Chomicz z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Gdańsku złożyła kwiaty na grobie rodziców Krystyny Krahelskiej i pod pomnikiem Powstańców Warszawskich w Słupsku oddając hołd tym, którzy walczyli o wolną i niepodległą Polskę.
Opracowała: Sylwia Chomicz, OBUWiM IPN w Gdańsku.