E-Księgarnia
Nie żyje Jan Lityński. Działacz opozycji w PRL miał 75 lat. W 1968 r. uczestniczył w akcjach protestacyjnych przeciwko zdjęciu przedstawienia „Dziadów” Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka z repertuaru Teatru Narodowego. Za udział w Marcu 1968 r. skazany na 2,5 roku więzienia (zwolniony w 1969 r. na mocy amnestii).
W 1976 r. brał udział w akcji pomocy dla represjonowanych robotników Ursusa i Radomia. Następnie został współzałożycielem i redaktorem niezależnych pism: „Biuletyn Informacyjny KOR”, w 1979 współtworzył Kartę Praw Robotniczych. Wielokrotnie zatrzymywany prze Służbę Bezpieczeństwa. W okresie „karnawału Solidarności” był doradcą MKZ Wałbrzych i MKZ Mazowsze, a następnie ZR i KZ w Hucie im. Lenina w Krakowie. W listopadzie 1981 r. był jednym z inicjatorów Klubów Rzeczypospolitej Samorządnej Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość.
W latach 1981-1982 internowany w Białołęce, następnie aresztowany. Zwolniony w 1983 r. na przepustkę nie wrócił do aresztu, został członkiem RKW Mazowsze. Ujawnił się w 1986 r. W sierpniu 1988 r. uczestniczył w strajku w KWK „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju. W latach 1988-1990 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Brał udział w obradach Okrągłego Stołu w zespole ds. górnictwa.
Był autorem książek: „Solidarność – problemy, znaki zapytania” (Wydawnictwo Przedświt, 1984), „Książę jest nagi. Uwagi o socjotechnice komunizmu” (z Pawłem Śpiewakiem, Myśl, 1987), ”Co dalej” (Świt, 1987), „PSL 1945-1947. Model oporu” (Warszawa 1988).
W 2006 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W zasobie archiwalnym Oddziałowego Archiwum IPN w Gdańsku znajdują się dokumenty dotyczące Jana Lityńskiego. Najwięcej z nich znajduje się w aktach sprawy obiektowej kryptonim „Klan” dot. rozpracowania przez SB władz NSZZ „Solidarność”; szczególnie opisywana jest działalność Jana Lityńskiego w czasie I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” w 1981 r. Przewija się także w aktach sprawy karnej przeciwko Philippe’owi Ries, podejrzanemu o kolportaż podziemnych wydawnictw, gdzie Jan Lityński był przesłuchiwany jako świadek. Ciekawostką jest fotokomunikat Biura Kryminalnego KGMO z 18 listopada 1985 r. dotyczący poszukiwań ukrywających się osób, w tym Jana Lityńskiego.
W darach od Pawła Dowżenki, Edwarda i Piotra Müllerów, Jana Semenowicza i Andrzeja Mariusza Łacha również znajdują się dokumenty dot. Jana Lityńskiego: są to publikacje i artykuły wydane w drugim obiegu oraz plakat informujący o jego odczycie. W kolekcji Witolda Toczyskiego znajduje się m.in. Informacyjny Magazyn Dźwiękowy „Solidarność” z września 1982 r. z wiadomością o aresztowaniu Jana Lityńskiego, a w kolekcji Anny Walentynowicz film dokumentalny zrealizowany przez Video-Kontakt w Paryżu w 1986 r., opowiadający o podziemnej „Solidarności”, którego jednym z bohaterów jest Jan Lityński.
Oprac. Robert Chrzanowski
