Nawigacja

Aktualności

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej młodzieżowej antykomunistycznej organizacji Krajowy Ośrodek „Kraj” – Gdynia, 1 marca 2021

Za swoje dążenie do wolnej Polski członkowie organizacji zostali skazani na kary od 3 do 10 lat pozbawienia wolności. Pobierz folder, dowiedz się więcej!

Na Uniwersytecie Morskim w Gdyni 1 marca z inicjatywy Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Gdańsk odbyło się odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej młodzieżowej antykomunistycznej organizacji Krajowy Ośrodek „Kraj”.

Upamiętnienie uroczyście odsłonili dyrektor IPN Gdańsk prof. Mirosław Golon oraz dziekan Wydziału Mechanicznego dr hab. inż. Andrzej Miszczak prof. UMG. Tablicę poświęcił ks. dr Maciej Kwiecień, dyrektor Radia Plus w Gdańsku. Wydarzenie miało miejsce w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”. Z powodu sytuacji epidemicznej uroczystość była zamknięta (z wyjątkiem mediów).

– Członkowie „Kraju” – młodzi ludzie, wchodzący dopiero w dorosłe życie, narazili je, rzucając wyzwanie komunistycznemu zniewoleniu. Ceną za ich odwagę były represje – wyroki wieloletniego więzienia – podkreślił w przemówieniu dyrektor IPN Gdańsk.

OBUWiM IPN Gdańsk otrzymał specjalne podziękowanie od jednego z dwóch żyjących do dziś członków organizacji p. Tadeusza Prusa. Publikujemy je w całości:

Chciałem złożyć na ręce Pani Naczelnik serdecznie podziękowanie za tak wnikliwe i pięknie wydane opracowanie historii członków organizacji Krajowy Ośrodek „Kraj” i to zarówno w wydaniu papierowym, jak i w internetowym. Myśl o umieszczeniu takiej tablicy w budynku byłej Państwowej  Szkoły Morskiej tkwiła w nas od dawna. Chcieliśmy pokazać obecnym studentom, że buntowaliśmy się przeciwko zakłamywaniu historii, pomijaniu pięknych tradycji szkolnictwa morskiego. Niestety wszystkie nasze starania odbijały się o mur niechęci. Dlatego oprócz podziękowań składamy wyrazy uznania za doprowadzenia tej sprawy do jakże pięknego zakończenia.

Zachęcamy do zapoznania się z folderem dotyczącym historii organizacji przygotowanym przez OBUWiM IPN Gdańsk.

Po zakończeniu uroczystości odsłonięcia tablicy delegacja IPN Gdańsk oddała hołd ofiarom terroru komunistycznego pod gdyńskim pomnikiem usytuowanym u zbiegu ulic Świętojańskiej i Pułaskiego, gdzie mieściła się siedziba Informacji Wojskowej Marynarki Wojennej odpowiedzialnej za masowe represje.


(…) Jedną z konspiracyjnych niepodległościowych organizacji młodzieżowych była organizacja Krajowy Ośrodek „Kraj”. Powstała ona prawdopodobnie z końcem 1948 r. w Warszawie, a swoim działaniem obejmowała teren całej Polski. Działała do lipca 1952 r. Założycielem organizacji i głównym dowódcą był były żołnierz AK Andrzej Sobota vel Zenon Tomaszewski pseudonim „Wyka”. Placówka Krajowego Ośrodka „Kraj” w Gdyni została utworzona dopiero na początku stycznia 1951 r. Jej założycielem był mechanik okrętowy i słuchacz Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni Bogumił Olszewski (…).

Działania młodych konspiratorów polegały przede wszystkim na walce ideologicznej i propagandowej. W jednej z sal wykładowych został zainstalowany aparat radiowy marki „Nora”. Każdy działacz organizacji mógł słuchać audycji w języku polskim nadawanych z zachodniej Europy. Aparat został dostarczony przez Tadeusza Prusa, a audycji słuchano niemal codziennie, głównie były to BBC, Wolna Europa i Głos Ameryki (…).

Na początku lipca 1952 r. rozpoczęto aresztowania w Gdyni. Zatrzymani zostali Bogumił Olszewski, Tadeusz Nowogrodzki, Tadeusz Prus, Janusz Murat oraz Mieczysław Nowicki (…).

Śledztwo w sprawie gdyńskiej placówki organizacji „Kraj” prowadził oficer śledczy WUBP w Gdańsku por. Tadeusz Grys. Akt oskarżenia sporządzono 7.11.1952 r., został zatwierdzony przez prokuratora Jana Szukuć. Rozprawa odbyła się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Gdańsku 26.11.1952 r. Rozprawie przewodniczył sędzia por. Edwin Kęsik, oskarżał prokurator kpt. Jan Grabowski. Wyrok ogłoszono 28.11.1952 r. Bogumił Olszewski skazany został na karę 10 lat pozbawienia wolności, odbył karę 3 lat i 10 miesięcy. Tadeusz Nowogrodzki skazany został na karę 7 lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, odbył karę 2 lat i 7 miesięcy. Tadeusz Prus skazany został na karę 7 lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, odbył karę 3 lat i 2 miesięcy. Janusz Murat skazany został na karę 4 lat pozbawienia wolności, odbył karę 1 roku i 11 miesięcy. Mieczysław Nowicki skazany został na karę 3 lat pozbawienia wolności, odbył karę 1 roku i 2 miesięcy.

Więcej informacji w folderze (do pobrania).  

Oprac. Natalia Zych-Janukowicz

do góry