E-Księgarnia22-23 lipca przypada 103. rocznica osadzenia przez władze pruskie w gdańskim więzieniu komendanta Legionów Polskich, brygadiera Józefa Piłsudskiego (późniejszego Naczelnika Państwa Polskiego i Pierwszego Marszałka Polski) oraz pułkownika Kazimierza Sosnkowskiego (przyszłego Wodza Naczelnego Wojska Polskiego w okresie II wojny światowej.
Z tej okazji, podczas obchodów organizowanych 22 lipca przez Związek Piłsudczyków RP Okręg Gdański dyrektor IPN Gdańsk prof. Mirosław Golon złożył kwiaty pod tablicą pamiątkową usytuowaną na budynku Aresztu Śledczego w Gdańsku przy ul. Kurkowej oraz pomnikiem Józefa Piłsudskiego.
W lipcu 1917 r. doszło do tzw. „kryzysu przysięgowego”, gdy w odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego, żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”. Niemcy uznali to za przejaw buntu. Legiony zostały rozwiązane, blisko trzy tysiące legionistów internowano, a brygadiera Józefa Piłsudskiego oraz pułkownika Kazimierza Sosnkowskiego aresztowano.
Do Gdańska aresztanci zostali dowiezieni pociągiem w nocy z 22 na 23 lipca 1917 r. Z dworca doprowadzono ich do więzienia i umieszczono w dzisiejszym oddziale V Pawilonu Centralnego Aresztu Śledczego.
Piłsudski i Sosnkowski trafili do Gdańska, gdyż miasto to znajdowało się wówczas w strefie przyfrontowej i dużo łatwiej można było wydawać surowsze wyroki, z karą śmierci włącznie.
Obu więźniom przyznano jednak pewne przywileje – otrzymali zgodę na posiłki z miejskiej restauracji oraz mieli możliwość korzystania z książek i prasy. Piłsudski przebywał w większej celi i mógł zachować mundur.
Dzięki staraniom ks. Alojzego Rapiora, działacza Polonii Gdańskiej, więźniowie uniknęli surowych wyroków i po tygodniowym pobycie w areszcie, w dniu 29 lipca, odesłano ich do więzień w głąb Niemiec. Piłsudski trafił do Magdeburga, a Sosnkowski do Wesel. Do Polski wrócili 10 listopada 1918 r., w aureoli prześladowanych bohaterów i stali się symbolem niepodległej Polski.
Gdyby w lipcu 1917 roku udało się Niemcom zrealizować w Gdańsku plan skazania Józefa Piłsudskiego na karę śmierci, historia Polski i Europy mogłaby się potoczyć zupełnie inaczej. Na szczęście tak się nie stało, a marszałek mógł odegrać wielką rolę w historii naszego kraju.
– Jednak najmocniejszy związek z Pomorzem Józefa Piłsudskiego to rok 1920, gdy podległe Naczelnikowi Państwa wojska od 17 stycznia 1920 r. rozpoczęły zajmowanie pomorskiej ziemi, zwieńczone zaślubinami Polski z morzem w Pucku 10 lutego. Na tej uroczystości władze wojskowe i polityczne państwa reprezentowała cała grupa bliskich współpracowników Józefa Piłsudskiego, bo poza dowódcą frontu pomorskiego gen. Józefem Hallerem, udział w zaślubinach wziął m.in. minister spraw wewnętrznych, późniejszy prezydent Stanisław Wojciechowski oraz współtworzysz z legionów, a później pruskich więzień, wiceminister spraw wojskowych, gen. Kazimierz Sosnkowski – uzupełnia prof. Golon.
Organizatorzy: Związek Piłsudczyków RP Okręg Gdański, wojewoda pomorski, prezydenta Miasta Gdańska, dyrektor IPN Gdańsk, dyrektor Aresztu Śledczego w Gdańsku, Dyrektor Oddziału PKP w Gdańsku, komendant Miejskiej Policji w Gdańsku.