Instytut Pamięci Narodowej Baza Ofiar Zbrodni Wołyńskiej - Aktualności -

Pomysłodawcą projektu opracowania „Bazy zbrodni i ofiar nacjonalizmu ukraińskiego na Wołyniu w latach 1939-1945” jest Karol Lisiecki (Archiwum IPN Gdańsk). Realizowany jest on od lutego 2019 r. przez pracowników OA IPN w Gdańsku i Lublinie oraz Archiwum IPN w Warszawie.

Głównym celem projektu jest upamiętnienie ofiar zbrodni wołyńskiej, opracowanie bazy zbrodni i ofiar nacjonalizmu ukraińskiego na Wołyniu w latach 1939-1945, powiązanej z interaktywną mapą województwa wołyńskiego, a także pozyskanie nowych nieznanych dotąd relacji i dokumentacji fotograficznej, zarówno od żyjących świadków ludobójstwa, jak i od ich rodzin. Baza ma być udostępniona użytkownikom na portalu IPN: http://zbrodniawolynska.pl/ oraz bezpośrednio na stronie: http://ipn.gov.pl/pl/archiw/bazydanych. W projekcie nie ograniczamy się jedynie do ofiar wśród ludności narodowości polskiej, zamieszczamy również informacje na temat ofiar ukraińskich nacjonalistycznych ugrupowań OUN/UPA narodowości żydowskiej, czeskiej, węgierskiej, niemieckiej, rosyjskiej oraz ukraińskiej.

Podstawę źródłową bazy stanowią:

• materiały archiwalne zgromadzone w zasobie Instytutu Pamięci Narodowej, w tym m.in. akta po Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, akta sądów grodzkich i powiatowych ws o uznanie za zmarłego; 
• akta śledztwa ws ludobójstwa na Wołyniu prowadzonego przez prok. Piotra Zająca z Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie;
• akta przechowywane w archiwach znajdujących się pod nadzorem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych (AP, AAN, AGAD);
• akta i relacje zgromadzone w Wojskowym Instytucie Historycznym w Warszawie;
• niepublikowane dotąd relacje zgromadzone przez dr. Leona Popka;
• wspomnienia i relacje przechowywane w archiwum Ośrodka „Karta”, tzw. Archiwum Wschodnie;
• dokumentacja i relacje przekazane do zasobu IPN w ramach prowadzonego przez nas projektu Archiwum Pełne Pamięci.
• literatura naukowa, w tym przede wszystkim praca Państwa Ewy i Władysława Siemaszków „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945”, Warszawa 2008, t.1-2 ale także: Lucyna Kulińska, „Dzieci Kresów”, t. I-IV, Kraków 2006-2013, „Śladami ludobójstwa na Wołyniu”, oprac. L. Karłowicz, L. Popek, Lublin 1998, T. Bereza, „Przesiedleni znad Sanu” – zamordowani nad Horyniem. Losy Polaków deportowanych przez Sowietów z obwodu drohobyckiego w ramach "oczyszczania" pasa przygranicznego (1940-1944)”, Rzeszów-Warszawa 2020, F. Jasiński, „Kronika. Losy Polaków parafii Kąty powiatu krzemienieckiego województwa wołyńskiego w latach 1939-1945”, Biały Dunajec-Ostróg 2012, Władysław Hermaszewski, „Masakra w Lipnikach”. Wołyń 1943, Wyd. Bellona, Warszawa 2015, Czesław Piotrowski, „Krwawe Żniwa. Zbrodnie Ukraińskie na Wołyniu 1943”, Warszawa 2016 i wiele innych.
• relacje opracowane i publikowane przez historyków zajmujących się badaniem zbrodni wołyńskiej m.in. dr. Leona Popka, dr Lucynę Kulińską, dr. Tomasza Berezę;

Baza ma mieć charakter otwarty. Będziemy sukcesywnie publikować informacje zebrane w wyniku prowadzonej kwerendy archiwalnej, dostępnej literatury oraz zgromadzone przez prok. Piotra Zająca w ramach prowadzonego przez niego śledztwa.

Na dzień dzisiejszy tj. 26 maja 2020 baza liczy 17.009 rekordów opisujących zbrodnie ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu. W podziale na powiaty liczby wyglądają następująco: powiat łucki – 1884, powiat kowelski – 1542, powiat sarneński – 829, powiat kostopolski – 2167, powiat rówieński – 836, powiat zdołbunowski – 705, powiat włodzimierski – 3514, powiat dubieński – 965, powiat lubomelski – 1498, powiat horochowski – 1710 i powiat krzemieniecki – 1359.

Według przyjętego przez nas standardu opisu, każdy rekord składa się z czterech działów, piętnastu pól. Przedstawia się następująco:

1. Nazwa zbrodni

1. Nazwa zbrodni (np. Zbrodnia w m. Mizocz w czerwcu 1943 r. lub nazwisko i imię ofiary)

II. Miejsce śmierci

1. Województwo
2. Powiat
3. Gmina
4. Miejsce śmierci/Miejsce zbrodni

III. Ofiary

1. Nazwisko i imię/Zbrodnia
2. Data śmierci/Data zbrodni
3. Informacje/Okoliczności śmierci
4. Liczba ofiar
5. Narodowość/ Przynależność etniczna
6. Miejsce zamieszkania
7. Miejsce pochówku
8. Parafia (wg  miejsca zamieszkania)

IV. Źródła, dokumenty, fotografie

1. Źródło
2. Opisy załączników, linki zewnętrzne

Przykładowe rekordy opisujące zbrodnie i ofiary ludobójstwa na Wołyniu:

Rekordy znajdujące się w bazie są powiązane z interaktywną mapą województwa wołyńskiego. Na mapie przy opisie danej miejscowości znajduje się link do Bazy ofiar. Opisy zbrodni wyświetlają się po najechaniu kursorem na daną miejscowość.

Użytkownik ma możliwość wyszukiwania interesujących go danych zarówno z poziomu interaktywnej mapy, jak i poprzez słowa kluczowe z poziomu bazy ofiar.

Oprac. Karol Lisiecki