W sytuacji pandemii, wskutek której wszelkie zgromadzenia musiały zostać odwołane – między innymi obchody 80. rocznicy pierwszego transportu więźniów do obozu w Auschwitz – Społeczny Komitet Obchodów Komitet 14 Czerwca na łamach „Naszego Dziennika” zwrócił się z prośbą do Prezydenta Andrzeja Dudy o obecność podczas Mszy Świętej pod blokiem 11 KL Auschwitz. Wystosowano też apel w tej sprawie do parlamentarzystów (cały artykuł można przeczytać tutaj).
14 czerwca 1940 roku przywieziono do KL Auschwitz pierwszy transport polskich więźniów politycznych; z więzienia w Tarnowie przybyło łącznie 728 osób.
Datę tę przyjmuje się jako początek funkcjonowania obozu. Od 2006 roku, na mocy uchwały sejmu, obchodzimy w tym dniu Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady.
– Według wstępnych planów, uzależnionych od ostatecznej sytuacji epidemicznej w Polsce, największe uroczystości odbędą się w Tarnowie oraz na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, ale także we wszystkich pozostałych województwach oddziały IPN w porozumieniu z Urzędami Wojewódzkimi i innymi partnerami, w tym Muzeami Obozowymi planują upamiętnienie tej bardzo ważnej daty w naszej historii. W województwie pomorskim zorganizowane upamiętnienie odbędzie się w dwóch miejscach. Rano, około godz. 10.00 w Muzeum Stutthof w Sztutowie, a następnie ok. godz. 13.00 na Cmentarzu-Pomniku Ofiar II Wojny Światowej w Gdańsku na Zaspie – informuje prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk.
– Nasza pamięć jest niezwykle ważna. Mimo że od II wojny światowej minęło już 75 lat, to wojny nadal wybuchają i nadal są popełniane zbrodnie wojenne. Ponadto co raz odleglejsza od naszych czasów II wojna często pada ofiarą zapomnienia, marginalizacji, a czasem manipulacji, czy wręcz całkowitych fałszów. Ofiary stają się w wyniku tych działań katami, a kaci ofiarami – dodaje.
– Tak na pewno odczuwa to zapominanie czy manipulowanie opowieścią o II wojnie wielu bliskich pierwszych więźniów i ofiar Auschwitz. Tak też odbierają to bliscy Pomorzan, teraz już najczęściej pokolenie wnuków, kilkudziesięciotysięcznej rzeszy pomordowanych podczas Zbrodni Pomorskiej 1939 roku. Akcja przypomnienia rocznicy z 14 czerwca 1940 roku ma ogromne znaczenie dla naszej pamięci historycznej i już teraz apelujemy, aby w niedzielę weekendu Bożego Ciała, gdyż tak właśnie sytuuje się dzień 14 czerwca 2020 roku, dokładnie w 80. rocznicę transportu pierwszych ponad 700 więźniów z Małopolski do Auschwitz wspomnieć zarówno te konkretne ofiary, jak i wszystkie wielkie miliony obywateli Polski oraz innych państw, które w czasie II wojny padły ofiarami zbrodniarzy niemieckich, sowieckich i ich pomocników – apeluje dyrektor IPN Gdańsk.
W tym kontekście warto przypomnieć publikację IPN Gdańsk „Gdyście w obóz przybyć już raczyli…”. Obraz kultury lagrowej w świadectwach więźniów Buchenwaldu 1937–1945 oraz wydawnictwo IPN Szczecin „Golgota kobiet. Relacje więźniarek Ravensbrück i innych obozów koncentracyjnych ze zbiorów Polskiego Instytutu Źródłowego w Lund”.