E-KsięgarniaPracownicy IPN Gdańsk Bartosz Januszewski i Daniel Sieczkowski udali się z wizytą do domu Lucyny Wojno, 101-letniej mieszkanki Sopotu. Pani Lucyna była w latach 1943-1945 więźniarką niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz, Ravensbrück i Buchenwald.
Dla celów badawczych i edukacyjnych nagraliśmy z p. Lucyną niezwykle emocjonalną i poruszającą rozmowę o jej przeżyciach okupacyjnych i obozowych.
W czasie spotkania nasza rozmówczyni wyrecytowała wiersz pt. „Wymarsz do pracy” swojego autorstwa, wcześniej niepublikowany. Jak nam wyjaśniła, wiersz jest osobistą reminiscencją z wyjścia komand do pracy przy wtórze orkiestry obozowej, grającej przy bramie „Arbeit Macht Frei” marszowe piosenki.
Wymarsz do pracy
O wschodzie słońca ruch przed blokami
Lagerkommandant, „posteni”* z psami
Codzienna farsa się rozpoczyna
Jak ładnie wije się dym z komina
Jak fantazyjnie snują się chmury
To rząd numerów pnie się do góry
Marszem przez jedną i drugą bramę
Przed blockführerem prężą się „Frauen”**
Za każdą grupą dwie aufsejerki***
Ludzie – häftlingi****, ludzie – numerki
Trepy i klumpy, chodaki, buty
Idą komanda dziarsko za druty
Do beznadziejnej, bez sensu pracy
Włosi i Węgrzy, Czesi, Polacy
Doły wykopać, doły zakopać
Baczność – to kroczy „nojes ojropa”*****
Więc naprzód patrz i wstrzymaj dech
I prosto idź, i nie bądź kiep
Gdy idzie źle, to nogę zmień
Będziesz uważny, znów wygrasz dzień
To nic, że deszcz, to nic, ze chłód
Pokaż, że lekki jest twój chód
I że we krwi tę karność masz
Obejrzysz się – dostaniesz w twarz
Lecz nie płacz już i się nie daj
Nadejdzie znów nam Trzeci Maj
Wolności marsz będziemy grać
I was zbrodniarzy po pyskach prać
Lucyna Wojno
* posteni – z niem. ‘posten’: wartownik
** Frauen – niem. ‘panie’ (tu: ironicznie esesmani o więźniarkach)
*** aufsejerki – z niem. ‘aufseherin’: nadzorczyni SS w obozach koncentracyjnych
**** häftling – niem. więzień
***** nojes ojropa – fonet. z niem. ‘Neues Europa’: nowa Europa (tu: nowy niemiecki porządek w Europie)