E-Księgarnia
Prezydent RP Andrzej Duda wręczył noty identyfikacyjne członkom rodzin 21 ofiar totalitaryzmów. W uroczystości uczestniczyli prezes IPN dr Jarosław Szarek oraz zastępcy prezesa Instytutu prof. Krzysztof Szwagrzyk i dr Mateusz Szpytma.
– Walczyli niezłomnie o to, by Polska była wolna, suwerenna, niepodległa. By nikt nam nie narzucał swoich praw. Oddali za to życie – mówił prezydent.
Wśród uhonorowanych są m.in. Ludwik Augustyniak, pseudonim „Cygan”, Florian Dutkiewicz, pseudonim „Wiktor” i Tadeusza Ośko, pseudonim „Sęp”, skazani w procesie pokazowym przeciwko członkom Okręgu Pomorskiego AK-WiN na karę śmierci. Wyroki wykonano w więzieniu karno-śledczym WUBP w Bydgoszczy w listopadzie 1946 r.
Szczątki żołnierzy niezłomnych zostały odnalezione 26 czerwca 2018 r. na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy (tzw. Bydgoska Łączka) przez pracowników Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN oraz Delegatury IPN w Bydgoszczy.
BIOGRAMY:
Tadeusz Ośko vel Wojciech Kossowski pseudonim „Sęp”
Urodził się 11 V 1913 r. w Warszawie. Szkołę powszechną ukończył w Warszawie. W czasie wojny obronnej 1939 r. był żołnierzem 12 Pułku Ułanów. Jesienią 1939 r. wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski na terenie Warszawy. Następnie kontynuował działalność konspiracyjną w ramach Związku Walki Zbrojnej w rejonie Łowicza. Od 1942 r. działał w lubelskim Okręgu AK. Był tam dowódcą grupy szturmowej. Wspólnie z innymi żołnierzami AK atakował posterunki żandarmerii niemieckiej i wysadzał pociągi. W 1943 r. brał udział w rozbiciu więzień w Biłgoraju i w Janowie Lubelskim. W 1944 r. przeniósł się do 27 Wołyńskiej Dywizji AK. Za walkę z Niemcami pod Włodzimierzem był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. W czasie służby w ludowym WP, zagrożony aresztowaniem zdezerterował. W lutym 1945 r. przybył do Bydgoszczy. Tam bardzo szybko zetknął się z b. żołnierzami AK i dalej kontynuował działalność konspiracyjną. Zbierał informacje o represjach wobec żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Ubrany w mundur oficera WP, posługując się fałszywymi papierami jako rzekomy funkcjonariusz UB odwiedzał komisariaty MO i UB. W jednym z nich w pierwszym Komisariacie MO w Bydgoszczy, 26 lutego 1945 r. w czasie „inspekcji” otrzymał od Leopolda Mroczka (milicjanta i żołnierza AK w jednej osobie) informację o aresztowaniu siedmiu żołnierzy AK przez NKWD. Po krótkiej naradzie wspólnie postanowili ich uwolnić. Zaraz po tym spotkaniu udali się do domu przy ul. Śniadeckich 41, gdzie przetrzymywano czterech z siedmiu aresztowanych akowców. „Kossowski” podając się za funkcjonariusza UB porozmawiał z milicjantami eskortującymi zatrzymanych. Gdy okazało się, że zdają sobie oni sprawę, że wiozą ich na rozstrzelanie, a jeden z nich nawet przyznał się, że jest współpracownikiem NKWD, „Sęp” podjął decyzję o rozbrojeniu i zastrzeleniu współpracowników sowieckiego okupanta. Dowódcy eskorty milicyjnej oświadczył, że przejmuje aresztowanych członków pomorskiej konspiracji w mieszkaniu przy ul. Śniadeckich. Następnie wykorzystując nieuwagę funkcjonariuszy MO, przekazał broń aresztowanym akowcom i rozkazał im wykonać na nich wyrok śmierci. 3 kwietnia 1946 r. „Sęp” dołączył do Zrzeszenia WiN. Za namową Bronisława Guczalskiego ps. „Ewa” 15 kwietnia wyjechał do leśniczówki Bolumin w lasach ostromeckich, gdzie wspólnie z ukrywającymi się przed aresztowaniem akowcami z Lubelszczyzny planował zatrzymać się dłużej. Tam oczekiwał na dalsze instrukcje. Był już wtedy wyznaczony na komendanta placówki WiN w Chełmnie. Niestety 18 kwietnia 1946 r. w Boluminie został aresztowany przez grupę operacyjną UB-MO. 27 listopada 1946 r. „Sęp” został stracony w bydgoskim więzieniu razem z dwoma żołnierzami AK, którym rok wcześniej uratował życie (oprac. dr Alicja Paczoska-Hauke z bydgoskiego oddziału IPN).
Ludwik Augustyniak, pseudonim „Cygan”
Urodził się 7 XII 1898 r. w Żbikach, pow. Jarocin. Uczestniczył w Powstaniu Wielkopolskim i w walce o granice państwa polskiego. Został zawodowym żołnierzem. Służył m. in. w 62 pułku piechoty w Bydgoszczy i w Dowództwie Okręgu Korpusu VIII w Toruniu. W 1939 r. brał udział w bitwie nad Bzurą. W kwietniu 1940 r. aresztowany przez gestapo, osadzony w obozie w Sachsenhausen, a następnie w Mauthausen. Uwolniony dzięki staraniom rodziny. W 1942 r. podjął działalność konspiracyjną w AK w Bydgoszczy. Członek Okręgu Pomorskiego AK – WIN. W lutym 1945 r. aresztowany przez NKWD, przewieziony do więzienia w Koronowie, zbiegł podczas transportu do Jastrowia eskortowany przez trzech milicjantów. W czerwcu 1945 r. podjął pracę w Miejskiej Komendzie MO w Bydgoszczy. 16 IV 1946 r. ponownie aresztowany przez funkcjonariuszy UB i oskarżony o współudział „w morderstwie trzech milicjantów na podłożu politycznym”, których zastrzelono w czasie ucieczki akowców. 30 IX 1946 r. skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na śmierć. W liście do żony napisał: Popełniłem przestępstwo to jednak nie zasługuję żadną miarą na karę śmierci (…). Przez 25 lat byłem żołnierzem polskim i walczyłem o tę Polskę by teraz od kul polskich żołnierzy zginąć. 27 XI 1946 r. stracony w więzieniu bydgoskim, potajemnie pochowany na Cmentarzu Komunalnym.
Florian Dutkiewicz pseudonim „Wiktor”
Urodził się 19 marca 1900 r. w Gozdowie w powiecie wrzesińskim. Brał udział w Powstaniu Wielkopolskim. Przed II wojną pełnił służbę w Wojsku Polskim. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. W czasie okupacji niemieckiej pracował jako robotnik w warsztatach kolejowych w Bydgoszczy. W marcu 1942 r. wstąpił do Okręgu Pomorskiego AK, gdzie pełnił funkcję komendanta rejonu kolejowego w Bydgoszczy. W lutym 1945 r. został aresztowany przez NKWD i przetransportowany do więzienia w Koronowie. O jego dalszych losach miał zdecydować Sąd Polowy Armii Czerwonej. Po ucieczce z transportu ukrywał się i w sierpniu 1945 r. podjął pracę w Bydgoskiej Spółdzielni Spożywców. W kwietniu 1946 r. w Bydgoszczy został aresztowany przez funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego pod zarzutem współudziału w „zabójstwie milicjantów”, którzy zginęli w trakcie ucieczki. 30 września 1946 r. został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na karę śmierci, którą wykonano 27 listopada 1946 r. w Więzieniu Karno-Śledczym przy ul. Wały Jagiellońskie w Bydgoszczy. Szczątki Floriana Dutkiewicza odnaleziono w czerwcu 2018 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy.
Wśród uhonorowanych przez prezydenta RP jest także Jan Przybyłowski, członek sztabu 11 Grupy Operacyjnej Narodowych Sił Zbrojnych, obejmującej zasięgiem działania powiaty: sierpecki, rypiński, mławski, lipnowski, włocławski, płoński, płocki oraz częściowo działdowski i ciechanowski.
BIOGRAM:
Jan Przybyłowski ps. „Onufry”, por. Narodowego Zjednoczenia Wojskowego
Urodził się 27 listopada 1917 r. w Zbyszewie w powiecie lipnowskim. Był synem Józefa i Kazimiery z d. Matuszewskiej. Wiosną 1938 r wstąpił na ochotnika do wojska, pełnił służbę w 67 pp. w Brodnicy, gdzie ukończył szkołę podoficerską w stopniu kaprala. W kampanii wrześniowej został wzięty do niewoli przez Niemców i osadzony w obozie jenieckim, a następnie skierowany na roboty przymusowe, skąd zbiegł w 1942 r. Po powrocie do Polski zaangażował się w działalność w Polskiej Organizacji Zbrojnej. Po akcji scaleniowej z AK pełnił funkcję zastępcy dowódcy oddziału dywersyjnego w powiecie lipnowskim. Od marca 1945 r. wraz ze Stefanem Bronarskim ps. „Liść” zaczął organizować oddziały samoobrony. Latem 1946 r. wszedł do sztabu 11 Grupy Operacyjnej Narodowych Sił Zbrojnych, obejmującej zasięgiem działania powiaty: sierpecki, rypiński, mławski, lipnowski, włocławski, płoński, płocki oraz częściowo działdowski i ciechanowski. Po jej rozbiciu na początku 1948 r. znalazł się w sztabie XXIII Okręgu NZW, pełnił funkcję szefa wywiadu. Został aresztowany 26 września 1948 r. i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 3 lipca 1950 r. skazany na trzykrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 18 stycznia 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Jana Przybyłowskiego zostały odnalezione w 2017 r. w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN w Kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.
Warto wspomnieć również o postaci pułkownika Szczepana Ścibiora, kawalera orderu Virtuti Militari związanego z regionem kujawsko-pomorskim.
BIOGRAM:
Urodził się 13 grudnia 1903 r. w Uniejowie. Był synem Michała i Joanny z d. Kokorzyckiej. Był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Po ukończeniu gimnazjum w Uniejowie w 1924 r. rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych w Warszawie, którą zakończył zdając maturę. Następnie wstąpił do Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Grudziądzu, którą ukończył w 1927 r. i został przydzielony do 3 pułku lotniczego w Poznaniu, w którym pełnił służbę do 1937 r. W tym roku został skierowany do Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, którą ukończył w 1938 r. i został przeniesiony do Grupy Szkół Lotniczych na stanowisko II oficera sztabu. We wrześniu 1939 r. przekroczył granicę rumuńską i został internowany w obozie w m. Tulcea (Tulcza). W listopadzie 1939 r. przedostał się przez Maltę do Francji. Został skierowany do bazy Bron k. Lyonu, gdzie pełnił funkcję pilota – instruktora w dywizjonie szkolnym tworzących się polskich jednostek lotniczych. Po agresji Niemiec na Francję dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie w sierpniu 1940 r. został dowódcą 1 eskadry sformowanego 305 Dywizjonu Bombowego Ziemi Wielkopolskiej im. J. Piłsudskiego, a od 1 sierpniu 1941 r. objął na krótko nad nim dowództwo. W nocy z 5 na 6 sierpnia w czasie lotu bojowego samolot pilotowany przez Ścibiora został zestrzelony nad terytorium Belgii. Udało mu się uratować, jednakże wkrótce został aresztowany przez gestapo w Brukseli i osadzony w obozie jenieckim. W maju 1945 r. został uwolniony przez wojska brytyjskie. W marcu 1946 r. powrócił do kraju i wstąpił do służby w siłach powietrznych Wojska Polskiego. Po awansowaniu do stopnia pułkownika w grudniu 1946 r. objął stanowisko komendanta Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. W sierpniu 1951 r. został aresztowany przez Główny Zarząd Informacji WP pod fałszywym zarzutem działalności dywersyjnej oraz szpiegowskiej. Po brutalnym śledztwie został skazany przez Najwyższy Sąd Wojskowy wyrokiem z 13 maja 1952 r. na karę śmierci, która została wykonana 7 sierpnia 1952 w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Szczątki Szczepana Ścibiora zostały odnalezione w trakcie prac ekshumacyjnych prowadzonych w 2017 r. przez IPN w Kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.