Instytut Pamięci Narodowej Kampania społeczna IPN „Zapal Światło Wolności”. Obchody 35. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego – Gdańsk, 13–16 grudnia 2016 - Aktualności -

13 grudnia br. obchodziliśmy 35. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku organizował tego dnia akcję społeczną , „Zapal Światło Wolności”, a także uczestniczył w w wielu innych wydarzeniach.

Uroczystości rozpoczęły się we wtorek 13 grudnia od odsłonięcia Pomnika Ofiar Stanu Wojennego w Parku im. M. Konopnickiej. Pomnik ma formę tablicy z brązu, przedstawiającej sylwetkę leżącego 20-letniego mężczyzny, przykrytego flagą „Solidarności”. Jego autorem jest Gennadij Jerszow. Prawdopodobnie w tym miejscu zginął Antoni Browarczyk, jedna z najmłodszych ofiar stanu wojennego stanu wojennego w Gdańsku. W uroczystości wzięli udział m. in. Danuta Sadurska, minister w kancelarii Prezydenta RP, Dariusz Drelich, Wojewoda Pomorski, Robert Kwiatek, Przewodniczący Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Stanu Wojennego, prof. Mirosław Golon, dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku i dr Karol Nawrocki, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej (prowadzący uroczystość). Przy pomniku obecnych było kilkuset gości, w tym grupa kibiców Lechii Gdańsk.

Antoni Browarczyk (21 października 1961 – 17 grudnia 1981) – uczeń zakładów elektromechanicznych, uczestnik duszpasterstwa dominikańskiego, kibic Lechii Gdańsk, sympatyk „Solidarności”. Śmiertelnie postrzelony w czasie demonstracji pod siedzibą Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

W godzinach wieczornych 13 grudnia rozpoczęła się ogólnopolska akcja „Zapal Światło Wolności”. Nawiązuje ona do gestu solidarności, jaki wobec Polaków żyjących w stanie wojennym w Wigilię Bożego Narodzenia 1981 r. wykonały rzesze mieszkańców ówczesnego wolnego świata. Na znak jedności z rodakami świecę w oknie Pałacu Apostolskiego w Watykanie zapalił papież Jan Paweł II. Do postawienia w oknach świec wezwał również prezydent w Bożonarodzeniowym orędziu do narodu USA Ronald Reagan. Akcję symbolizował w tym roku „płonący” Pomnik Poległych Stoczniowców, podświetlony efektowną iluminacją.

Na zakończenie dnia na terenach postoczniowych, w pobliżu Europejskiego Centrum Solidarności odbyły się koncert muzyczny zespołów: „Armia”, „Izrael”, „Bielizna”, „Kryzys”, „Fabryka”. Przysłuchiwało mu się kilkuset gości. Wiele utworów nawiązywało do okresu stanu wojennego.

Spośród wydarzeń towarzyszących obchodom 35. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego wymienić należy również na prezentację dwóch wystaw: Antoni Browarczyk – pierwsza ofiara stanu wojennego w Gdańsku (Targ Rakowy w Gdańsku) oraz 586 dni stanu wojennego (Plac Solidarności). Będą one dostępne do 5 stycznia 2017 r.

Organizatorem uroczystości 13 grudnia był Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność” oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku. Pozostali organizatorzy: Miasto Gdańsk, Stowarzyszenie „Pokolenie Lechii Gdańsk”. Sponsorzy: Grupa Energa, Grupa Lotos S.A.

14 grudnia br. w Dworze Artusa w Gdańsku obchodziliśmy uroczystość wręczenia Nagrody Honorowej „Świadek Historii”. Wśród wyróżnionych były również osoby, których biografia splotła się z tragicznymi wydarzeniami stanu wojennego. Wyróżnienia otrzymali:

• Andrzej Chmielewski (ur. 1955) – historyk, instruktor harcerski, członek opozycji demokratycznej w PRL,
• Izydor Gencza (ur. 1919) – inżynier budownictwa lądowego, inspektor budowlany Urzędu Miasta Gdańska, a także wieloletni inspektor nadzoru inwestycyjnego i kierownik różnych pomorskich budów (m.in. „Mostostalu” w Gdańsku). Uczestnik konspiracji niepodległościowej w okresie II wojny światowej,
• Adam Hlebowicz (ur. 1962) – dziennikarz, historyk. W 1998 r. współzałożyciel i prezes Stowarzyszenia „Sybir – Pro Memento”, pomysłodawca i współtwórca monumentalnej wystawy poświęconej sowieckim deportacjom,
• Anna Kołakowska (ur. 1964) – pedagog, członkini opozycji antykomunistycznej w latach osiemdziesiątych, działaczka społeczna. Więzień polityczny: w stanie wojennym skazana na 3 lata więzienia za druk i kolportaż wydawnictw Ruchu Młodej Polski, najmłodsza więźniarka w okresie stanu wojennego,
• Robert Kwiatek (ur. 1971) – założyciel Stowarzyszenia Federacji Młodzieży Walczącej, w latach osiemdziesiątych jeden z przywódców Federacji Młodzieży Walczącej w Gdańsku, redaktor techniczny pisma „Monit”,
• Czesław Nowak (ur. 1938) – pracownik Portu w Gdańsku. W sierpniu 1980 r. uczestnik strajku, członek NSZZ „Solidarność”, po wprowadzeniu stanu wojennego współorganizator strajku protestacyjnego, skazany na 4,5 roku więzienia.

Biogramy osób nominowanych oraz pełna informacja na temat uroczystości dostępna jest na naszej stronie internetowej.

W piątek 16 grudnia br. odbyły się kolejne uroczystości i wydarznia. W Europejskim Centrum Solidarności nastąpiło  otwarcie wystawy obrazów Andrzeja Piwarskiego pt. Ślady i nadzieje. Andrzej Piwarski (ur. 1938) – malarz, grafik, działacz społeczny i polonijny, był autorem cyklu obrazów inspirowanych Sierpniem '80. Wśród nich znajduje się obraz pt. Minuta ciszy, będący własnością Oddziału IPN w Gdańsku.

Młodzież szkolna rywalizowała w konkursie wiedzy Wojna polsko-jaruzelska. 35. rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, który odbył się w historycznej Sali BHP w Gdańsku. Konkurs zorganizowany przez Oddział IPN w Gdańsku, przeznaczony był dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Rozpoczął się w październiku 2016 r. Wzięło w nim udział niemal 20 szkół z terenu województwa pomorskiego. Więcej informacji o jego wynikach dostępnych jest na naszej stronie internetowej.

Dzień zakończył sie uroczystą mszą św. w Bazylice św. Brygidy w Gdańsku. Na Placu Solidarności odsłonięta została tablica Ofiar Stanu Wojennego w Gdańsku.

W okresie stanu wojennego zginęły śmiercią tragiczną w Gdańsku cztery osoby: Antoni Browarczyk (21 października 1961 – 17 grudnia 1981), uczeń; Wacław Kamiński (ur. 1950 – zm. 28 listopada 1982), pracownik Stoczni Gdańskiej im. Lenina; Piotr Sadowski (ur. 1950 – zm. 31 sierpnia 1982), pracownik Zarządu Portu w Gdańsku; Jan Samsonowicz (ur. 27 marca 1944 – 30 czerwca 1983), pracownik Akademii Medycznej w Gdańsku.

Organizatorem uroczystości 16 grudnia był Zarząd Regionu Gdańskiego NSZZ „Solidarność”. Pozostali organizatorzy:  Europejskie Centrum Solidarności, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Miasto Gdańsk.

Przypominamy o trwającej do końca br. akcji „Bibuła”. Zapraszamy w niej do przekazania na cele edukacyjne druków drugiego obiegu.