Nawigacja

Aktualności

„Ryszard Kukliński” – wernisaż najnowszej wystawy elementarnej IPN Gdańsk poświęconej „pierwszemu polskiemu oficerowi w NATO” – Gdańsk, 20 lutego 2022

Uroczyste otwarcie ekspozycji odbyło się w 18. rocznicę śmierci bohatera.

Przed mszą świętą w bazylice pw. św. Brygidy w Gdańsku 20 lutego w obecności władz państwowych i samorządowych, organizacji społecznych oraz licznych przedstawicieli mediów, odbył się wernisaż najnowszej wystawy elementarnej IPN Gdańsk pt. „Ryszard Kukliński” (w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej).

Wydarzenie miało miejsce w 18. rocznicę śmierci bohatera. Płk Ryszard Kukliński, nazywany „pierwszym polskim oficerem w NATO”, zmarł 11 lutego 2004 r. w USA. W czasie zimnej wojny, współpracując z CIA pod pseudonimem „Jack Strong”, przekazał Amerykanom kilkadziesiąt tysięcy stron dokumentów dotyczących PRL, Związku Sowieckiego i Układu Warszawskiego.

– Płk Kukliński jako wysoki rangą oficer LWP miał dostęp do ściśle tajnych materiałów wojskowych Układu Warszawskiego. Dostrzegł, że w momencie konfrontacji Wschodu z Zachodem ta część Europy, w której znajduje się Polska, będzie traktowana jak pas ziemi niczyjej i zostanie narażona na atak atomowy. I istniało wielkie niebezpieczeństwo, że ziemie polskie staną się strefą martwą, jednym wielkim lejem po bombie. Uznał więc, że musi zrobić coś, aby do tej wojny nie doszło – mówił dyrektor IPN Oddział w Gdańsku dr Paweł Warot.

– Przypominamy dziś, wspólnie z IPN, postać Ryszarda Kuklińskiego, gdyż świat stanął obecnie w obliczu wojny. I chcieliśmy pokazać jednego z naszych bohaterów, który mówił, czym jest Związek Radziecki, czym jest Rosja – powiedział prezes Stowarzyszenie „Godność” Czesław Nowak.

– Pułkownik Kukliński to był człowiek, który zdecydował się uratować Polskę przed sowieckim planem uczynienia z Polski wielkiego poligonu atomowego (…). Pułkownik Kukliński to był ten, którego jako człowieka honoru my dziś szanujemy i dzisiaj wspominamy jako tego, który uratował Polskę przed zniszczeniem przez sowietów – dodał Andrzej Michałowski ze Stowarzyszenia „Godność”.

Autorem ekspozycji jest Bartosz Januszewski (OBEN IPN Gdańsk).

– Ta wystawa jest formą spłacenia długu Ryszardowi Kuklińskiemu, który zaciągnęła Rzeczpospolita, a do dziś go nie spłaciła. A co to za dług? Otóż bohater ekspozycji przez całe dziewięć lat samotnej misji pod bokiem Sowietów i Sztabu Generalnego Ludowego Wojska Polskiego niczym Mickiewiczowski Konrad Wallenrod rozmontowywał system sowiecki, tego sowieckiego molocha od środka – podkreślił.

Uroczystość poprowadził Krzysztof Drażba, naczelnik OBEN IPN Gdańsk. Wystawę „Ryszard Kukliński” w bazylice św. Brygidy w Gdańsku można oglądać do początku marca.

Po prezentacji ekspozycji odprawiona została msza świętego w intencji Ryszarda Kuklińskiego i jego małżonki. Homilię wygłosił ks. Ludwik Kowalski, proboszcz bazyliki św. Brygidy.

– Gdy Związek Sowiecki stworzył plany użycia broni nuklearnej przeciw Zachodowi, gdzie przestrzenią wojny miała być także Polska, Kukliński zaczął szukać sposobów unicestwiana tych planów – mówił duchowny.

W trakcie obchodów delegacja IPN Gdańsk oraz członkowie Stowarzyszenia „Godność” złożyli kwiaty pod pamiątkową tablicą poświęconą Ryszardowi Kuklińskiemu w bazylice Mariackiej w Gdańsku.

Organizatorzy uroczystości: IPN Oddział w Gdańsku oraz Stowarzyszenie "Godność". Patronat: Wojewoda Pomorski Dariusz Drelich.

Ryszard Kukliński

Urodził się 30 czerwca 1930 r. w Warszawie. W 1946 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, rok później zaś – do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 1 we Wrocławiu. Ukończył ją w 1950 r. w stopniu chorążego.

W kolejnych latach regularnie dokształcał się i awansował. W 1964 r. ukończył studia w Akademii Sztabu Generalnego. W latach 1967–1968 pełnił służbę w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. Po powrocie do Polski przygotowywał m.in. ćwiczenia i plany inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W 1972 r. został awansowany do stopnia pułkownika.

Jako oficer Zarządu I Sztabu Generalnego poznał wiele tajemnic Ludowego Wojska Polskiego i Układu Warszawskiego, w tym plany wojny napastniczej UW przeciwko Zachodowi. Na początku lat 80. uczestniczył też w przygotowaniach do wprowadzenia w PRL stanu wojennego.

W 1962 r. nawiązał współpracę agenturalną z Wojskową Służbą Wewnętrzną. Długo uchodził za zaufanego człowieka Wojciecha Jaruzelskiego, Czesława Kiszczaka i „towarzyszy radzieckich”.

Tymczasem w 1972 r. podjął współpracę z wywiadem Stanów Zjednoczonych. W ciągu dziesięciu lat przekazał Amerykanom ponad 40 tys. stron dokumentów dotyczących PRL, ZSRS i Układu Warszawskiego. Ujawnienie sowieckich planów agresji na Europę Środkową pomogło państwom NATO przygotować adekwatną odpowiedź i być może uchroniło świat przed wybuchem III wojny światowej.

Zagrożony dekonspiracją i aresztowaniem, w listopadzie 1981 r. Kukliński wraz z żoną i dwoma synami został ewakuowany z Polski przez CIA. W 1984 r. Sąd Warszawskiego Okręgu

Wojskowego zaocznie skazał go na karę śmierci. W pierwszej połowie lat 90. w odstępie kilku miesięcy w niejasnych okolicznościach zginęli obaj synowie pułkownika.

W 1995 r. Izba Wojskowa Sądu Najwyższego uchyliła wyrok wobec Kuklińskiego. Podjęte wówczas ponownie śledztwo w jego sprawie zostało umorzone w 1997 r. Prokuratura uznała, że pułkownik działał w stanie wyższej konieczności.

Ryszard Kukliński zmarł w wieku 73 lat w szpitalu w Tampie na Florydzie. Urna z prochami pułkownika została 19 czerwca 2004 r. złożona w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Kukliński jako pierwszy cudzoziemiec został uhonorowany wysokim odznaczeniem CIA – Distinguished Intelligence Medal. Upamiętniają go tablice, skwery i pomniki.

2 września 2006 r. prezydent RP Andrzej Duda mianował pośmiertnie Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.

Wiele materiałów o Ryszardzie Kuklińskim jest dostępnych w portalu IPN przystanekhistoria.pl, na innych stronach Instytutu Pamięci Narodowej oraz na kanale IPNtv

Informacje na temat Ryszarda Kuklińskiego w Katalogu Biura Lustracyjnego IPN

Grzegorz Majchrzak: Zneutralizować Kuklińskiego

Grzegorz Majchrzak: Polski James Bond, czyli Kukliński w wersji Pasikowskiego

Tajemnice „Jacka Stronga”. W biografii płk. Ryszarda Kuklińskiego wciąż nie brakuje białych plam – mówi dr Patryk Pleskot w rozmowie z Filipem Gańczakiem

do góry