E-Księgarnia
W styczniu 1968 r. I sekretarz Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji Alexander Dubček zapowiedział głębokie reformy społeczne i gospodarcze, znane jako „budowa socjalizmu z ludzką twarzą”. Zakładały one zwiększenie wolności prasy, wolności słowa, swobody przemieszczenia się, położenie większego nacisku na wytwarzanie dóbr konsumpcyjnych, a także możliwość wprowadzenia wielopartyjnego rządu oraz uniezależnienie się od dominacji ZSRR.
Dwustronne rozmowy czechosłowacko-radzieckie nie przyniosły rezultatów. W tej sytuacji władze radzieckie zdecydowały się na zbrojną interwencję. Parły do niej także władze niektórych krajów satelickich (w tym PRL), obawiające się rozlania „kontrrewolucji” poza granice Czechosłowacji. Wzięły w niej udział także jednostki 2 Armii Wojska Polskiego, liczące 24 000 żołnierzy i 647 czołgów. Proces demokratycznych przemian w Czechosłowacji został zatrzymany.
W zasobie Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku znajdują się liczne dokumenty dot. odbioru Praskiej Wiosny w województwie gdańskim. Dominują wśród nich akta wytworzone przez Służbę Bezpieczeństwa i Milicję Obywatelską. Zawierają one m.in. plany działań i wytyczne dla funkcjonariuszy w sprawie zbierania informacji na temat opinii i działań obywateli PRL w związku z rozwojem sytuacji w Czechosłowacji, ale także wypowiedzi cudzoziemców, przede wszystkim marynarzy. Znaczącą ich część stanowią meldunki, raporty, sprawozdania, ale także notatki urzędowe funkcjonariuszy z terenu całego województwa gdańskiego. Przedstawiają one nastroje panujące wśród ludności i różnych grup zawodowych. Uzupełnieniem tych materiałów są akta Wydziału do spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, którego pracownicy również zbierali informacje dot. wypowiedzi i opinii osób duchownych na temat wydarzeń w Czechosłowacji. Z kolei w aktach Wojsk Ochrony Pogranicza zachowały się m.in. rozkazy Ministra Obrony Narodowej gen. Wojciecha Jaruzelskiego skierowane do jednostek Wojska Polskiego biorących udział w interwencji w CSRS, oraz plany pracy i wytyczne dla oficerów politycznych mających odpowiednio naświetlić tło wydarzeń. Z kolei wśród materiałów przekazanych przez osoby prywatne, m.in. Janusza Tołłoczkę, znajdują się czasopisma wydawane przez NSZZ „Solidarność”, które również poruszały tematykę Praskiej Wiosny.
Oprac. Robert Chrzanowski
