E-KsięgarniaOd zarania dziejów Polaków i Węgrów łączą szczególne więzi. Są to stosunki oparte nie tylko na przyjaźni, wzajemnej współpracy na płaszczyźnie politycznej, społecznej, ekonomicznej oraz kulturalnej, ale również obustronnej pomocy. Oba narody są sobie bliskie pod względem doświadczeń historycznych i walk o wolność własnego kraju. Łączy nas przede wszystkim wspólna historia oraz wartości. W związku z tym parlament Węgier uznał 23 marca Dniem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, analogiczną uchwałę 16 marca 2007 r. poprzez aklamację podjął Sejm RP. Uroczystości w Dniu Przyjaźni Polsko-Węgierskiej są organizowane na przemian w Polsce i na Węgrzech.
Polaków i Węgrów od lat wiąże bliska przyjaźń, której mogą zazdrościć nam inne narody, a którą zawsze warto pielęgnować.
Po odzyskaniu w 1989 r. przez Polskę i Węgry wolności, zaczęto odbudowywać wzajemne stosunki i relacje.
Jedną z form współpracy pomiędzy krajami jest powołanie w 1991 r. Grupy Wyszehradzkiej, składającej się z czterech państw: Polski, Węgier, Czech i Słowacji. Ideą grupy było zintensyfikowanie współpracy w zakresie umacniania demokratycznych struktur państwowych oraz budowy gospodarki wolnorynkowej. Współpraca koncentruje się na wypracowaniu wspólnych stanowisk w sprawach istotnych dla przyszłości regionu.
Nasze wspólne inicjatywy konsolidują się również w grupie Trójmorza, w której współpraca 12 państw skupia się głównie na tworzeniu trwałej podstawy dla rozwoju gospodarczego Europy Środkowej. Strategie rozwoju, perspektywy współpracy czy wspólne doświadczenia to zagadnienia poruszane na konferencji Europa Karpat.
W zasobie archiwalnym Oddziałowego Archiwum IPN w Gdańsku znajdują się liczne dokumenty dotyczące związków Polski i Węgier. Wśród akt wytworzonych przez Służbę Bezpieczeństwa, które obrazują przede wszystkim oficjalną współpracę „bratnich krajów demokracji ludowej”, wyrażającą się między innymi we wzajemnych wizytach, porozumieniach, współpracy między organizacjami społecznymi, możemy odnaleźć sprawę operacyjną dotyczącą nastrojów niezadowolenia wśród członków Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Węgierskiej w Słupsku, informację o węgierskim Niezależnym Związku Zawodowym Policjantów, artykuł pt. „Wizyta delegacji milicji Węgierskiej Republiki Ludowej w Zakładzie Kryminalistyki KG MO”, fotografie przedstawiające delegację milicji węgierskiej w 1973 r., gazety oraz wycinki prasowe dotyczące polsko-węgierskich rozmów gospodarczych w październiku 1964 r.
Ponadto w archiwum posiadamy także dokumenty dotyczące rejestracji obywateli Węgier przebywających w Polsce, a także akta osobowe cudzoziemców, w tym m.in. Węgrów. Spośród materiałów służb wojskowych posiadamy program pobytu delegacji Głównego Zarządu Politycznego Węgierskiej Armii Ludowej w Marynarce Wojennej w dniu 24 października 1985 r. W materiałach tych można także znaleźć dokumenty potwierdzające pobyt obywateli węgierskich na Wybrzeżu. Oczywiście w zainteresowaniu organów bezpieczeństwa pozostawały też nastroje społeczne, związane między innymi z powstaniem węgierskim 1956 r.
Natomiast w kolekcjach przekazanych do naszego Archiwum przez osoby prywatne możemy dowiedzieć się, jak wyglądała „podziemna” przyjaźń polsko-węgierska.
W darach Jerzego Marcinka, Piotra Płuszewskiego, Pawła Dowżenki, Karola Krementowskiego, Romana Krzyżanowskiego oraz Grażyny Malinowskiej znajdują się publikacje bezdebitowe dotyczące najnowszej historii Węgier: jak książka Sandora Kopacsiego „Węgry 1956. Trzynaście dni nadziei” czy „Dziennik węgierski” Wiktora Woroszylskiego.
Warto wspomnieć o ciekawym wydruku korespondencji Lecha Wałęsy z sekretarzem generalnym Krajowej Rady Węgierskich Związków Zawodowych Sandorem Gasparem z września i października 1981 r. w sprawie zaproszenia na I Krajowy Zjazd, otrzymanym w darze od Zygmunta Pałasza.
O zainteresowaniu Węgrów wydarzeniami mającymi miejsce w Polsce świadczą też informacje o organizowanych w Budapeszcie demonstracjach poparcia dla NSZZ „Solidarność” czy powstawanie filmów o polskiej opozycji.
Wszystkich zainteresowanych wspólnymi dziejami obu narodów zapraszamy do zapoznania się z materiałami zgromadzonymi w Oddziałowym Archiwum IPN w Gdańsku.
Opracowała: Anna Nadarzyńska-Piszczewiat
