E-KsięgarniaOstatniego dnia festiwalu NNW 27 września w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni odbyła się promocja książki wydanej przez IPN „Pál Teleki (1879–1941)”, połączona z panelem dyskusyjnym „1920. Prawdziwy cud nad Wisłą. Pomoc węgierska”.
Pál Teleki – dwukrotny premier, minister, łączył w swym życiu rolę badacza, ideologa i wychowawcy. Należy przy tym do postaci, które najściślej wiążą się z najnowszymi dziejami stosunków polsko-węgierskich. Miał znaczny udział w zorganizowaniu pomocy (transporty z amunicją i wyposażeniem wojskowym), której rząd węgierski udzielił Wojsku Polskiemu walczącemu z Armią Czerwoną.
– Skala pomocy udzielonej przez Pála Telekiego Polsce była ogromna. Kilkadziesiąt milionów naboi, kilkadziesiąt tysięcy karabinów, kilkaset kuchni polowych. Wszystkie węgierskie zasoby i rezerwy zostały przekazane Polsce. To było polityczne zagranie va banque – mówił dr Imre Molnár, węgierski historyk, dyplomata i opozycjonista antykomunistyczny, uczestniczący w panelu dyskusyjnym.
– Jednak tradycja wsparcia udzielanego Polsce nie sprowadza się jedynie do spektakularnych działań Telekiego. Kilkuset Węgrów zaciągnęło się do Legionów Piłsudskiego, chcąc bezpośrednio włączyć się w proces odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Następnie Węgrzy walczyli po stronie polskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Na Węgrzech przywracamy pamięć o tych ludziach – dodał.
– Jako Węgier bardzo się cieszę, że wątek pomocy węgierskiej udzielonej Polsce podczas wojny polsko-bolszewickiej, dotychczas mało znany, jest obecnie podnoszony i eksponowany – podsumował Molnár.
Pozostali uczestnicy panelu – Grzegorz Górny oraz prof. Jan Żaryn, podkreślili, że Pál Teleki także w 1939 r. wsparł Polskę. Latem 1939 r. oznajmił Hitlerowi, że Węgry nie wezmą udziału w zbrojnej agresji na Polskę. Po ataku Niemców i Sowietów za jego sprawą Węgry przyjęły na swoim terytorium zbiegłych polskich żołnierzy i ludność cywilną.
