W kolejnych częściach autor omawia powstanie, struktury i kadry komunistycznego aparatu represji na Warmii i Mazurach, udział WUBP w walce o kształt nowego ładu politycznego, udział WUBP w procesie kształtowania stosunków narodowościowych i społecznych, działania UB wobec sfery gospodarczej, działania przeciwko Kościołowi i związkom wyznaniowym.
– Ogromne objętościowe opracowanie to niezwykle cenny głos w naukowej dyskusji o powojennej Polsce. Autor przedstawia „najczarniejsze” strony pierwszej powojennej dekady z regionalnej perspektywy okręgu mazurskiego/województwa olsztyńskiego (współcześnie warmińsko-mazurskiego). To opis działalności zbrodniczej instytucji jaką był każdy WUBP. Należy podkreślić, że to cenna praca także dla Oddziału IPN w Gdańsku, gdyż zachodnia część województwa warmińsko-mazurskiego z Braniewem, Olsztynem, Ostródą, Iławą czy Działdowem znajduje się w granicach IPN Gdańsk – zaznacza prof. Mirosław Golon.