Nawigacja

Archiwalia - Gdańsk

Sprawa obiektowa kryptonim „Zorza II” dotycząca zabezpieczenia operacyjnego wizyty papieża Jana Pawła II w Trójmieście w czerwcu 1987 r.

Opublikowane wyżej materiały pochodzą ze sprawy obiektowej kryptonim „Zorza II”. Zawierają: wniosek o wszczęcie sprawy obiektowej, plan przedsięwzięć i zestawu zadań Wydziału IV WUSW w Gdańsku, wykaz tajnych współpracowników,  wytyczne kierownika Sztabu WUSW w Gdańsku w sprawie zadań jednostek organizacyjnych, informacje o księżach prezentujących negatywną postawę społeczno-polityczną bądź mających powiązania z opozycją polityczną, notatki służbowe ze spotkania z tw ps. „Szejk”, aktualną ocenę przygotowań do wizyty Jana Pawła II w Trójmieście, ocenę sytuacji operacyjno-politycznej przed i w czasie trwania wizyty, informacje o przebiegu wizyty na terenie województwa gdańskiego, wniosek o zakończenie sprawy obiektowej (IPN Gd 003/200 t. 1, IPN Gd 003/200 t. 2), dokumentację fotograficzną (IPN Gd 003/200 t. 4, 5), transparent NSZZ „Solidarność” wykonany na przyjazd papieża Jana Pawła II do Gdańska w 1987 r. (IPN Gd 649/465), kadr z filmu operacyjnego przedstawiający papieża Jana Pawła II modlącego się pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców w Gdańsku w czasie wizyty w dniu 12 czerwca 1987 r.; w tle widoczni odwróceni plecami zgromadzeni funkcjonariusze MO, SB, żołnierze i aktywiści partyjni (IPN Gd 334/4).

Plan operacji „Zorza II” powstał w MSW na przełomie 1986 i 1987 r. Jego celem była odpowiednia „ochrona operacyjna” trzeciej pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Polski.  Głównym wątkiem „Zorzy II” obok bezpieczeństwa Ojca Świętego, były sprawy związane z ewentualnym wykorzystaniem obecności papieża w Trójmieście przez „elementy antysocjalistyczne i ekstremalne”. Kluczową rolę w rocznych przygotowaniach odegrał Departament IV i podległe mu wojewódzkie Wydziały IV SB. Głównym zadaniem pionu IV SB była walka z Kościołem. Zajmował się zagadnieniami, problematyką i kierunkami działań Kościoła. Prowadził analizy i badania obrazujące nastroje polityczne w środowiskach kościelnych i świeckich działaczy katolickich. Analizował zamierzenia ideologiczne, społeczne i polityczne prowadzone przez wszystkie kościoły, zakony, stowarzyszenia katolickie oraz instytucje świeckie związane ze strukturami kościelnymi.

Trzecia pielgrzymka papieża rozpoczęła się 8 czerwca 1987 r. w Warszawie. W ciągu 8 dni pobytu odwiedził Warszawę, Lublin, Tarnów, Kraków, Szczecin, Gdynię, Gdańsk, Łódź i Częstochowę. Wizyta papieża w Gdańsku miała głównie religijno-polityczny wymiar. Władze najbardziej obawiały się mszy świętej odprawionej w Gdańsku, która miała miejsce w dzielnicy Zaspa. Od początku traktowały ją jako centralne wydarzenie wizyty papieskiej w Trójmieście i jedno z najważniejszych w ciągu całej pielgrzymki.

W ramach operacji „Zorza II” gdańska SB „zlikwidowała dwa punkty dystrybucyjne wrogich ulotek oraz nielegalnych wydawnictw” oraz skontrolowała „240 miejsc na terenie Gdańska, Gdyni i Sopotu znanych z częstego kolportażu wrogich wydawnictw, malowania antypaństwowych haseł bądź grupowania się elementu przestępczego, z których 51 wytypowano do szczególnego zabezpieczenia podczas wizyty”. Ponadto SB zarekwirowała „100 metrów bieżących transparentów z wrogimi hasłami przygotowanymi na czas wizyty papieża” oraz ponad „18 tysięcy egzemplarzy różnych nielegalnych wydawnictw i materiałów propagandowych, z czego 66% przejęto operacyjnie lub w trakcie przeszukań uniemożliwiających ich rozkolportowanie”.

W czerwcu 1989 r. „po rozpoznaniu wszechstronnie skutków pobytu papieża Jana Pawła II na Wybrzeżu” akta sprawy zostały złożone w archiwum Wydziału „C” WUSW w Gdańsku.

Materiały sprawy kryptonim „Zorza II” zostały przejęte z Urzędu Ochrony Państwa Delegatury w Gdańsku, Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku i jednostek podległych oraz Szkoły Milicji Obywatelskiej w Słupsku. Główny trzon stanowią materiały operacyjne i kontrolno-śledcze wytworzone przez Służbę Bezpieczeństwa, ponadto akta administracyjne w postaci zarządzeń, wytycznych, rozkazów, szkiców akcji, planów organizacji i działań, meldunków, stenogramów, zestawień sił i środków, dokumentacja dotycząca organizacji łączności oraz dokumentacja fotograficzna przedstawiająca zarówno przygotowania do operacji kryptonim „Zorza II”, jak i samą wizytę papieża. Oprócz tego Oddziałowe Archiwum w Gdańsku dysponuje dokumentacją audiowizualną.

Większy wybór dokumentów znajduje się w pliku pdf stanowiącym załącznik do strony.

do góry