E-KsięgarniaProtesty, strajki i demonstracje, które miały miejsce w wielu ośrodkach w całym kraju w czerwcu 1976 r., były reakcją na podwyżkę cen żywności. Po tych wydarzeniach represje spadły na kilka tysięcy osób: byli aresztowani, bici, poddawani „ścieżkom zdrowia”, zwalniani z pracy, skazywani na karę grzywny. Grupa opozycjonistów zaczęła organizować dla nich pomoc prawną i materialną. Uznano wówczas, że konieczne jest utworzenie formalnej organizacji niosącej pomoc oraz ochronę. Organizatorzy pomocy wystosowali „Apel do społeczeństwa i władz PRL” informując o powstaniu Komitetu Obrony Robotników. Jego sygnatariuszami byli: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Ludwik Cohn, Jacek Kuroń, Edward Lipiński, Jan Józef Lipski, Antoni Macierewicz, Piotr Naimski, Antoni Pajdak, Józef Rybicki, Aniela Steinsbergowa, Adam Szczypiorski, ksiądz Jan Zieja i Wojciech Ziembiński. Celem KOR-u była amnestia dla skazanych i więzionych, przywrócenie do pracy, ujawnienie rozmiarów represji oraz ukaranie winnych. We wrześniu 1977 r., po wypełnieniu podstawowych celów (uwolnienie represjonowanych robotników) Komitet Obrony Robotników został przekształcony w Komitet Samoobrony Społecznej „KOR”. Po powstaniu NSZZ „Solidarność” 23 września 1981 r. na I Krajowym Zjeździe Delegatów KSS KOR został oficjalnie rozwiązany.
KOR wydawał w drugim obiegu czasopisma: Komunikat KOR, oraz Biuletyn Informacyjny KOR; oba pierwszy raz ukazały się we wrześniu 1976 r., od 1977 r. ukazywał się „Robotnik”
W zasobie Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku znajdują się materiały dotyczące Komitetu Obrony Robotników. Są to dokumenty Służby Bezpieczeństwa, która prowadziła sprawę obiektową kryptonim „Tarcza”, mającą na celu niedopuszczenie członków m. in. KOR-u do organizowania i uczestniczenia w obchodach rocznicowych. Wśród tych dokumentów możemy odnaleźć również informacje dotyczące powstania organizacji oraz jej charakterystykę. Z kolei w materiałach Dowództwa Marynarki Wojennej w Gdyni znajdują się dokumenty Wydziału Pracy Ideowo-Wychowawczej KC PZPR dotyczące sytuacji społecznej – gospodarczej Polski, w których opisana została również działalności Komitetu Obrony Robotników.
Kolejną część materiałów dotyczących KOR-u stanowią dokumenty przekazane przez osoby prywatne. Jest to nie duży lecz ciekawy zbiór. Można w nim wyróżnić ulotki, publikacje i czasopisma drugiego obiegu. Unikatową ulotkę z hasłem „Precz z bękartami Solidarności” i wizerunkiem trzech mężczyzn, symbolizujących Ruch Młodej Polski, Konfederację Polski Niepodległej i Komitet Obrony Robotników przekazał do archiwum Karol Krementowski, natomiast jedną z publikacji pt. „Demokratyczna opozycja w Polsce. Wydarzenia Czerwcowe i rok działalności Komitetu Obrony Robotników” otrzymaliśmy od Jerzego Marcinka. Kilka numerów Biuletynu Informacyjnego, Komunikatów oraz oświadczenie Komitetu Obrony Robotników w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa podarowali nam Piotr Szubarczyk i Michał Trzeciak. Ponadto w zbiorach archiwalnych posiadamy również materiał dźwiękowy zawierający przemówienia Edwarda Lipińskiego na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku w dniu 23-09-1981 r., podczas którego ogłasza rozwiązanie KOR-u.
Opracowała: Anna Nadarzyńska-Piszczewiat
-
Ulotka z hasłem „Precz z bękartami Solidarności” i wizerunkiem trzech mężczyzn, symbolizujących Ruch Młodej Polski, Konfederację Polski Niepodległej i Komitet Obrony Robotników -
Publikacja Wyższej Szkoły Oficerskiej MSW im. Feliksa Dzierżyńskiego w Legionowie pt. „Antysocjalistyczna działalność "Komitetu Obrony Robotników" -
Publikacja Biblioteki Głosu pt. „Demokratyczna opozycja w Polsce. Wydarzenia Czerwcowe i rok działalności Komitetu Obrony Robotników” -
Fragment materiału propagandowego pt. „Strategie i strategowie antykomunizmu”, przedstawiający charakterystykę Komitetu Obrony Robotników -
Komunikat Komitetu Obrony Robotników, nr 6 z dnia 15-01-1977 r. -
Oświadczenie Komitetu Obrony Robotników w sprawie śmierci Stanisława Pyjasa z dnia 09-05-1977 r. -
Fragment czasopisma Komitetu Obrony Robotników „Biuletyn Informacyjny, nr 10 z maja 1977 r.” -
Komunikat Komitetu Obrony Robotników, nr 10 z dnia 27-05-1977 r. -
Pismo studentów Politechniki Gdańskiej z dnia 15-06-1977 r. informujące o podjętym proteście głodowym w celu uwolnienia członków Komitetu Obrony Robotników -
Fragment Koncepcyjnego Planu Działania z dnia 21 listopada 1979 r. dot. ograniczenia lub niedopuszczenia do zorganizowania obchodów rocznicy Grudnia 1970 r. w dniu 18-12-1979 r. w Gdańsku przez członków Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”
