40 lat temu, 5 września 1981 r., rozpoczął się w Gdańsku I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”

Fotografia przedstawiająca I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku we wrześniu 1981 r.

Na Zjazd zostało wybranych 896 delegatów z 38 regionów (1 delegat reprezentował 10 000 członków). wg zasady 1 delegat na 10 tys. członków. W trakcie obrad zostało przyjętych ponad 70 dokumentów, uchwalone poprawki do statutu oraz wybrane naczelne władze Związku z przewodniczącym Lechem Wałęsą na czele. W czasie Zjazdu poruszano także kwestie przygotowywanej ustawy o związkach zawodowych, debatowano o sytuacji w środkach masowego przekazu, wyborach do rad narodowych, spółdzielczości, sądownictwie. Na Zjeździe została sformułowana definicja Związku jako ruchu społecznego, którego celem jest stopniowa zmiana systemu polityczno-ekonomicznego państwa.

Według statutu Zjazd miał się odbywać co dwa lata. Jednak następny mógł odbyć się dopiero w 1990 r.

W zasobie Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku znajdują się liczne i różnorodne materiały dotyczące I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "Solidarność". Z jednej strony są to dokumenty Służby Bezpieczeństwa, które prowadziła sprawę obiektową kryptonim „Sejmik”, mającą na celu kontrolę przebiegu obrad Zjazdu. Na ten zbiór składają się plany działań, meldunki, raporty, sprawozdania, notatki służbowe i informacyjne, doniesienia osobowych źródeł informacji, oceny przebiegu obrad oraz prognozy dalszych działań, ale także kopie dokumentów wytworzonych przez organy Zjazdu czy plany hali „Olivia”.

Drugą część zbioru materiałów dotyczących Zjazdu stanowią kolekcje przekazane przez osoby prywatne. Również jest to niezwykle bogaty i różnorodny zbiór. Można w nim wyróżnić materiały pamiątkowe w postaci kart pocztowych, kopert, stempli, nadruków upamiętniających Zjazd, oraz wydrukowane z jego okazji plakaty, łącznie z najsłynniejszym autorstwa Katarzyny Dobrowolskej przekazane przez Janusza Tołłoczkę, Tadeusza Jaśkiewicza, Zofię Madej, Zygmunta Pałasza, Ryszarda Czajkowskiego, Jana Semenowicza, Lecha Tatkowskiego. Licznie prezentuje się także dokumentacja wytworzona podczas Zjazdu: programy, materiały informacyjne, projekty uchwał, teksty wystąpień uczestników i gości, przekazane przez Włodzimierza Dembickiego, Jerzego Marcinka, Janusza Jachnickiego, Janusza Tołłoczkę. W naszym zasobie znajdują się także biuletyny i inne czasopisma wydawane podczas Zjazdu, takie jak: BIPS, Głos Wolny (i jego anglojęzyczna wersja „Congress Post”), w tym także satyryczne: Pełzający Manipulo, Programator, będące darem Janusza Tołłoczki, Edwarda Müllera, Zygmunta Pałasza, Jerzego Marcinka, Sławomira Fiodorowa, Adama Łaza, Igora Hałagidy, Jana Semenowicza, Janusza Jachnickiego, Włodzimierza Dembickiego. Zbiory dokumentacji uzupełniają fotografie przedstawiające halę „Olivia”, jej otoczenie, obrady Zjazdu i jego uczestników, przekazane przez Ryszarda Dąbrowskiego, Emilię Maćkowiak, Lecha Tatkowskiego, Pawła Glanerta i Zygmunta Pałasza. Można się także u nas zapoznać z nagraniami dźwiękowymi z obrad Zjazdu, będącymi darem Tadeusza Jaśkiewicza.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi materiałami.

Oprac. Robert Chrzanowski