Nawigacja

Aktualności

Już jest! Nowa publikacja IPN Gdańsk „Kalwaryjska rebelia. Z historii wybranych sanktuariów Pomorza Gdańskiego w okresie Polski ludowej”

Autorem książki jest dr Daniel Gucewicz, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Gdańsku.

Na Pomorzu Gdańskim od stuleci panowała głęboko zakorzeniona tradycja pielgrzymowania do miejsc świętych. Po II wojnie światowej nieuchronnie musiała się ona skonfrontować z systemem komunistycznym, dążącym do laicyzacji i ateizacji polskiego społeczeństwa, co oznaczało również walkę z publicznymi przejawami religijności.

Z punktu widzenia władz szczególnym zagrożeniem były doroczne odpusty przyciągające tysiące osób, organizowane w sanktuariach kaszubsko-pomorskich: w Świętym Wojciechu, Piasecznie, Sianowie, Swarzewie, Wejherowie, Wielu i Matemblewie. Zdaniem wrogów Kościoła duchowieństwo wykorzystywało owe uroczystości do buntowania wiernych przeciw nowemu porządkowi.

Książka przedstawia różne oficjalne inicjatywy i działania skierowane przeciwko owej „kościelnej rebelii”. Mimo dużego nakładu środków władze nie zdołały jednak trwale ograniczyć ruchu pątniczego ani zmniejszyć siły oddziaływania wspomnianych miejsc.

W moim odczuciu lokalne władze nie prowadziły żadnej konkretnej polityki mającej na celu długofalowe osłabianie sanktuariów. Zagadnienie to było tylko jedną z wielu składowych szerszego „problemu”, jaki stanowił dla komunistów Kościół katolicki i wierzące społeczeństwo. Większość działań podejmowana była doraźnie, przy okazji odpustów, i miała na celu ograniczenie ich frekwencji oraz utrzymanie dotychczasowego poziomu religijności w sferze publicznej.

Oczywiście w sporadycznych przypadkach komuniści odnosili pewne sukcesy poprzez zmniejszenie frekwencji podczas niektórych odpustów, nigdy jednak działania te ​nie spowodowały trwałego ograniczenia ruchu pielgrzymkowego czy oddziaływania sanktuariów. Wręcz przeciwnie, na mapie Pomorza ich liczba tylko wzrosła, a jak pokazuje przykład Matemblewa, władze nie były nawet w stanie przeszkodzić w rozwoju nowego sanktuarium maryjnego i to w tak dużym mieście, jakim był Gdańsk – konkluduje autor książki.

Książka Kalwaryjska rebelia. Z historii wybranych sanktuariów Pomorza Gdańskiego w okresie Polski ludowej (Gdańsk‒Warszawa 2020, 368 s.) dostępna jest – z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne oraz restrykcje państwowe – dostępna wyłącznie w sprzedaży on-line przez stronę ksiegarniaipn.pl

W załącznikach dostępny jest wybór fragmentów książki.

do góry