Nawigacja

Aktualności

Andrzej Butkiewicz

Tablica została wykonana przez pracownię witrażu, szkła artystycznego, mozaiki Witraże s.c. Tomasz Bieliński, Paweł Przyrowski, Tomasz Tuszko z Warszawy przy współpracy graficznej z dr. inż. Marcinem Pazio, pracownikiem naukowym Politechniki Gdańskiej.

Andrzej Butkiewicz – urodził się 30 czerwca 1955 w Nidzicy. Ukończył Liceum Ogólnokształcące w Suwałkach i wyjechał na studia do Gdańska. Będąc studentem Wydziału Ekonomiki Transportu Uniwersytetu Gdańskiego związał się z trójmiejskim ruchem antykomunistycznym. Udostępniał swoje mieszkanie przy ul. Świętego Ducha w Gdańsku do akcji samokształceniowej Studenckiego Komitetu Solidarności Wyższych Uczelni Trójmiasta. Był sygnatariuszem oświadczeń i komunikatów SKS. Podpisał się pod apelem do studentów i maturzystów o przeciwstawienie się "naciskom, manipulacjom, próbom ograniczenia wolności" w związku z akcją werbowania młodzieży do PZPR, trwającą od czasu powstania pierwszego SKS. Jednocześnie współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża, drukował ulotki i niezależne pismo „Robotnik Wybrzeża”, kolportował wydawnictwa bezdebitowe.

Uczestniczył w niezależnych manifestacjach 3 maja, 11 listopada i w rocznicach Grudnia ’70. Działalność Andrzeja Butkiewicza ściągnęła na niego zainteresowanie ze strony komunistycznych organów bezpieczeństwa. Wielokrotnie był zatrzymywany na 48 godz., m.in. 16.12.1979 w związku z obchodami rocznicy Grudnia 1970. Od sierpnia 1979 r. był rozpracowywany jako członek Studenckiego Komitetu Solidarności, niestety materiały archiwalne zostały zniszczone przez Służbę Bezpieczeństwa, zachowały się tylko zapisy kartoteczno-ewidencyjne dotyczące sprawy. Następnie, w latach 1979-1983, był rozpracowywany w ramach Sprawy Operacyjnego Sprawdzenia krypt. Zecer. Sprawę zakończono z powodu emigracji. Niestety materiały również zostały zniszczone w 1990 r. przez Służbę Bezpieczeństwa. Był inwigilowany przez tajnych współpracowników służby bezpieczeństwa, m.in. TW ps. „Robert” oraz TW „Rybak”.

W sierpniu 1980 r. uczestniczył w strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni. Był twórcą Wolnej Drukarni Stoczni Gdynia, przełamującej blokadę informacyjną w czasie strajków w sierpniu 1980 r. Od września 1980 r. kierował Działem Wydawnictw Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, następnie Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” w Gdańsku. Był czołowym organizatorem poligrafii w całym Regionie Gdańskim.

13 grudnia 1981 r., w momencie wprowadzenia w Polsce przez wojskowy reżim komunistyczny stanu wojennego, został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, tam podjął decyzję o opuszczeniu ojczyzny wraz z rodziną. Został zwolniony z internowania 16 października 1982 r. W grudniu 1982 r. wyemigrował. Od stycznia 1983 r. mieszkał w USA, nie zaprzestał jednak pracy na rzecz Polski. Wspierał Fundację Kultury Polskiej, współpracował z Polskim Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym, w 1989 r. współorganizował wystawy „Polska kultura niezależna” w Bostonie.

Był człowiekiem prawym, skromnym i ofiarnym, urodzonym optymistą. Zmarł 7 marca 2008 r. w Norton k. Bostonu w USA.

Prezydent RP Lech Kaczyński pośmiertnie odznaczył Andrzeja Butkiewicza Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

 

Źródła:

Archiwum IPN:

  • IPN BU 0222/701 t. 1, Sprawa Operacyjnego Rozpracowania krypt. „Wasale”
  • IPN BU 0204/1417 t. 28, Sprawa Operacyjnego Rozpracowania krypt. „Watra”
  • IPN BU 0204/1781 t. 1, Sprawa Operacyjnego Rozpracowania, krypt. „Oficyna”
  • IPN Gd 340/1 t. 1, Sprawa Operacyjnego Rozpracowania krypt „Arka”
  • IPN Gd 013/136 t. 4, 5, 12, Akta śledcze
  • IPN Gd 286/1 t. 2, IPN Gd 286/2 t. 1, 6, IPN Gd 286/19, IPN Gd 321/70 t. 2, Akta prokuratorskie
  • IPN Gd 0046/346 t. 1, materiały operacyjne dot. wydarzeń „Sierpnia 80”
  • IPN Gd 645/115554, Akta paszportowe
  • IPN Gd 003/166, Sprawa Obiektowa krypt. „Klan”/„Związek”
  • IPN Gd 340/2 t. 1, Akta operacyjne „Gotowość", Materiały dotyczące przygotowań i prowadzenia akcji internowania działaczy NSZZ „Solidarność”
  • IPN Gd 159/318, Akta internowanego

 

Literatura:

  • S. Cenckiewicz, Andrzej Butkiewicz w: Biuletyn IPN, nr 4/2008
  • Kazański Arkadiusz, Andrzej Butkiewicz, [w:] Encyklopedia Solidarności. t. 1 Opozycja w PRL 1976–1989, red. Mirosława Łątkowska et al., Warszawa 2010
  • NSZZ „Solidarność” 1980-1989, t. 3, Warszawa 2010

***

Andrzej Butkiewicz – born on June 30, 1955, in Nidzica. Graduated from high school in Suwałki and left to study in Gdańsk. As a student of Department of Economy, Gdańsk University, he became involved with the anti-Communist movement in Tri-City. He offered his flat at Świętego Ducha street in Gdańsk as the location for self-education activities of Studencki Komitet Solidarności [SKS, Students' Solidarity Committee] for Tri-City Academies. He signed proclamations and communiques of the SKS. He signed the appeal to students and high school graduates, exhorting them to stand fast “against pressures, manipulations, attempts to curb the freedom” in relation to the drive to recruit youths to Polish United Workers' Party, which had been going on ever since SKS was first organized. At the same time, Butkiewicz collaborated with Free Trade Unions of the Coast, printed their flyers and samizdat journal “Worker of the Coast”, and distributed uncensored publications.

He participated in independent demonstrations on May 3 [Polish Constitution day], November 11 [Independence Day], and on anniversaries of events of December 1970. Andrzej Butkiewicz's activities attracted scrutiny of Communist security services. Many times he was detained for 48 hours, for instance on December 16, 1979, in relation to the commemoration of December 1970. Since August 1979 he was investigated as a member of SKS – unfortunately Security Service destroyed the files, only the annotations in card indexes and registers remain. Subsequently, from 1979 to 1983, he was investigated in an operational control case codenamed “Zecer” [Typesetter]. The case was closed as he emigrated. Unfortunately, this file was also destroyed in 1990. He was under surveillance from Secret Service’s secret informers, such as TW (tajny współpracownik – secret collaborator) “Robert” or TW “Rybak”.

In August 1980 he participated in the strike in the Paris Commune Shipyard in Gdynia. He was the creator of Gdynia Shipyard's Free Printing Shop, which overcame the information blockade during the August 1980 strikes. From September 1980 he headed the Publications Department of the Inter-Factory Founding Committee, and then of the district administration of “Solidarity” in Gdańsk. He was the leading organizer of printing facilities in the whole Gdańsk District.

On December 13, 1981, as martial law was introduced in Poland by Communist military regime, he was interned in Separation Center in Strzebielinek, where he decided to emigrate from Poland together with his family. He was released from internment on October 16, 1982. He emigrated in December 1982 and lived in the US since January 1983, but he did not cease his work for Poland. He supported the Foundation for Polish Culture, collaborated with Polish Social and Cultural Society, and in 1989 was among the organizers of “Polish independent culture” exhibition in Boston.

He was a righteous, modest, and self-sacrificing man, a born optimist. He died on March 7, 2008, in Norton, MA.

President of Republic of Poland Lech Kaczyński decorated Andrzej Butkiewicz posthumously with Commander’s Cross of the Polonia Restituta Order.

 

Sources:

Archive files of IPN:

  • File no. IPN BU 0222/701 vol. 1, operational investigation code name "Wasale” [Vassals]
  • File no. IPN BU 0204/1417 vol. 28, operational investigation code name "Watra” [Bonfire]
  • File no. IPN BU 0204/1781 vol. 1, operational investigation code name "Oficyna” [Publisher]
  • File no. IPN Gd 340/1 vol. 1, operational investigation code name "Arka” [Ark]
  • File no. IPN Gd 013/136 vols. 4, 5, 12, Investigation files
  • File no. IPN Gd 286/1 vol. 2, IPN Gd 286/2 vol. 1, 6, IPN Gd 286/19, IPN Gd 321/70 vol. 2, Prosecutor's files
  • File no. IPN Gd 0046/346 t. 1, Operational files concerning the events of August 1980
  • File no. IPN Gd 645/115554, passport file
  • File no. IPN Gd 003/166, Files of object case codenamed “Klan”/ “Związek” [Clan/Union]  
  • File no. IPN Gd 340/2 vol. 1, Operational files codenamed “Gotowość” [Readiness]. Documents concerning the preparation and execution of internments of “Solidarity” activists  
  • File no. IPN Gd 159/318, File of an internee

 

Publications:

  • S. Cenckiewicz, Andrzej Butkiewicz in: Biuletyn IPN, issue 4/2008
  • Kazański Arkadiusz, Andrzej Butkiewicz, [in:] Encyklopedia Solidarności. vol. 1 Opozycja w PRL 1976–1989, ed. Mirosława Łątkowska et al., Warszawa 2010
  • NSZZ „Solidarność” 1980-1989, vol. 3, Warszawa 2010
do góry