Instytut Pamięci Narodowej Projekt „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” dotarł na Bliski Wschód - Aktualności -

9 maja 2022 r. w Islamskiej Republice Iranu zostanie otwarta wystawa IPN „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”. Obywatele tego państwa oraz Polonia będą mogli ją obejrzeć m.in. w Teheranie i Isfahanie.  

Związki Polski z Iranem sięgają końca XV w. Śladem tych kontaktów jest m.in. grób wysłannika króla polskiego do szacha perskiego, znajdujący się w Isfahanie. Persja była jednym z dwóch państw, które nie zgodziły się na rozbiory państwa polskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Persja uznała jej odrodzenie i oba kraje powoli zaczęły odbudowywać wzajemne więzi. Nawiązano stosunki dyplomatyczne, a następnie podpisano traktat o przyjaźni i umowę handlową. Po wybuchu wojny między Niemcami a Związkiem Sowieckim w 1941 r. nie zamknięto polskich placówek dyplomatycznych w Iranie, lecz pozwolono im działać, mimo że Polska znajdowała się pod okupacją. Ponadto w 1941 r. wojska niemieckie dotarły do Kaukazu Północnego, co mogło doprowadzić do przejęcia kontroli nad irańskimi zasobami ropy naftowej. Zmusiło to zarówno Wielką Brytanię, jak i Związek Sowiecki do przeprowadzenia interwencji wojskowej w Iranie. Następnie sojusz antyniemiecki zdecydował, że konieczne jest utworzenie nowego frontu w Azji. Armia Polska utworzona w ZSRS miała stanowić trzon tego frontu.

Od 24 marca do 4 kwietnia 1942 r. przez port w Krasnowodzku nad Morzem Kaspijskim ewakuowano do Iranu około 43 850 osób, w tym ponad 33 tys. żołnierzy z trzech dywizji piechoty. Wojsku towarzyszyły tysiące cywilów, w tym dzieci, wyczerpanych fizycznie i psychicznie po zesłaniu na „nieludzką ziemię”. Dla wielu z nich była to jedyna szansa na przeżycie. Drugi rzut ewakuacji odbył się w sierpniu tego samego roku. Do portu Pahlavi w Iranie przetransportowano około 70 tys. żołnierzy i cywilów. W sumie do Iranu przybyło prawie 120 tys. obywateli polskich. Część z nich pozostała tam do końca wojny.

Iran stał się podczas II wojny światowej schronieniem dla tysięcy Polaków, którzy – w ramach ewakuacji Armii Polskiej pod dowództwem gen. Władysława Andersa ze Związku Sowieckiego – wydostali się z nieludzkiej ziemi. We wrześniu 1942 r. ewakuowanych rozmieszczono na terenie Iranu i Iraku. Rozpoczęła się praca nad poprawą kondycji i wyszkoleniem polskich żołnierzy, którzy w 1944 r. stanowili trzon II Korpusu Polskiego, dowodzonego przez gen. Andersa.

Aby nie zatarła się pamięć o dramatycznych losach Polaków i ostatecznym ich ocaleniu Instytut Pamięci Narodowej rozpoczął realizację projektu „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności”, który zainaugurowano 18 marca 2022 r. na Zamku Królewskim w Warszawie. Jego celem jest upamiętnienie wysiłku zbrojnego Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej oraz losów ludności cywilnej ewakuowanej z ZSRS wraz z armią gen. Andersa.

Wystawa „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” została również otwarta w Pretorii i Johannesburgu w Republice Południowej Afryki. Obywatele tego państwa, w tym również Polonia, mogą ją oglądać do 25 maja 2022 r.

Projekt „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” jest pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy. Głównym partnerem wystawy jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Patronat honorowy nad projektem objęła Anna Maria Anders, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny RP w Republice Włoskiej i Republice San Marino.