Nawigacja

Aktualności

Władysław Buszkiewicz (1911-1982) (PL/ENG)

Władysław Buszkiewicz urodził się 19 kwietnia 1911 r. Malicach w powiecie hrubieszowskim na Lubelszczyźnie. Pochodził z rodziny robotniczej. W 1914 r. wraz z rodzicami, Antonim i Ewą zamieszkał w Łaszczowie. Rok po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w wieku 8 lat rozpoczął naukę w szkole powszechnej w Łaszczowie. Edukację przerwał najazd bolszewicki, szkołę ukończył po zakończeniu wojny. Kolejnym etapem jego edukacji było Gimnazjum Matematyczno-Przyrodnicze im. M. Kopernika we Włodzimierzu Wołyńskim.

Pierwszym miejscem praktyk, a później pracy Władysława Buszkiewicza była Hrubieszowska Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa z filią w Łaszczowie, z którą był związany od września 1928 do maja 1930 r. Po likwidacji filii, przez kolejne 2 lata pracował na stanowisku poborcy podatkowego w powiecie tomaszowskim.

W wieku 21 lat, 8 marca 1932 r. rozpoczął półtoraroczną służbę wojskową w 6 baterii 27. Pułku Artylerii Lekkiej, stacjonującej we Włodzimierzu Wołyńskim, w ramach której został przesunięty do Szkoły Podoficerskiej, którą ukończył z wyróżnieniem uzyskując stopień kaprala. Na początku października 1933 r. został mianowany podoficerem nadterminowym i w tej służbie pozostał do 30 września 1935 r. W międzyczasie, w czerwcu 1935 r., jako ekstern, złożył egzamin uzyskując świadectwo ukończenia Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego we Włodzimierzu Wołyńskim.

Przed zakończeniu nadterminowej służby wojskowej, złożył podanie do Ministerstwa Spraw Wojskowych z prośbą o przyjęcie do pracy w Polskich Kolejach Państwowych, a w przypadku braku etatu do służby pocztowo-telegraficznej lub wojskowej służby pomocniczej. Został skierowany do służby pocztowo-telegraficznej, z którą związał niemal dekadę swojego życia zawodowego. Od października 1935 r. odbywał praktyki w podległych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Lublinie Urzędach Pocztowych w Ludwipolu i Chełmie. Po zdanym w lipcu 1937 r. w Lublinie egzaminie dla praktykantów z wykształceniem średnim służby pocztowo-telekomunikacyjnej, przeniósł się do Kowla, gdzie pracował na stanowisku asystenta w tamtejszym Urzędzie Pocztowym.

W kwietniu 1938 r. został powołany na czterotygodniowe ćwiczenia dla rezerwistów, które odbył w Powiatowej Komendzie Uzupełnień w Kowlu w charakterze pisarza plutonowego. Po ich zakończeniu, przez kilka miesięcy pracował nadal w Kowlu, po czym we wrześniu 1938 r. na własną prośbę, z powodu trudnej sytuacji materialnej rodziny mieszkającej w Lublinie, przeniósł się i rozpoczął pracę w Rejonowym Urzędzie Telefoniczno-Telegraficznym w Lublinie. Należał do Związku Zawodowego Pracowników Państwowych w Lublinie.

Tuż przed rozpoczęciem wojny, w lipcu 1939 r. w kościele św. Pawła w Lublinie zawarł związek małżeński z Leokadią Sarzyńską, a miesiąc później został zmobilizowany. W ramach 3. Pułku Artylerii Lekkiej w Zamościu uczestniczył w walkach pod Skarżyskiem-Kamienną, Starachowicami i Iłżą. Dywizjon, w którym służył, uległ rozbiciu, a on sam został lekko ranny. W poszukiwaniu jednostki bojowej udał się do Kowla na Wołyniu,gdzie Komenda Placu Kowel 18 września 1939 r. wydała zaświadczenia, na mocy którego został zwolniony z wojska jako nienadający się do czynnej służby wojskowej.

23 września 1939 r. w Piaskach pod Lublinem dostał się do niewoli niemieckiej, z której zbiegł podczas konwoju w nocy z 23 na 24 września 1939 r. i powrócił do miejsca zamieszkania w Lublinie. Będąc poszukiwanym przez żandarmerię niemiecką, w październiku 1939 r. opuścił stolicę Lubelszczyzny i wyjechał do rodziców mieszkających wówczas w Łaszczowie. W okresie od stycznia 1940 do 1942 r., trzykrotnie ratując się ucieczką, zdołał uniknąć aresztowania ze strony gestapo z Tomaszowa Lubelskiego. Z powodu grożącego mu ze strony okupanta niemieckiego niebezpieczeństwa nie mógł podjąć żadnej pracy. Nie posiadając zameldowania, ukrywał się w różnych, dobrze mu znanych miejscowościach położonych w rodzinnych stronach, tj. Kolonia Pieniany, Kolonia Podlodów, Malice, Kotorów i Osada Dębiny.

Władysław Buszkiewicz od listopada 1939 r. służył jako żołnierz Związku Walki Zbrojnej, a następnie, od 1942 r. Armii Krajowej w stopniu plutonowego o pseud. „Głóg”. Uczestnicząc w odprawach z żołnierzami podziemnego ruchu oporu, przekazywał prasę podziemną do dalszego kolportażu. Z Buszkiewiczem na licznych koncentracjach w lasach tomaszowskich kilkakrotnie spotykał się Zdzisław Szewczyk, żołnierz Armii Krajowej, który zabierał i następnie przewoził do Lublina i Lwowa materiały wybuchowe. 24 grudnia 1942 r. „Głóg”, jako współorganizator, brał udział w zakończonej sukcesem akcji dywersyjnej na linii kolejowej Rawa Ruska-Czerwonogród pod Uhnowem na niemiecki transport wojskowy zmierzający w kierunku frontu wschodniego, w wyniku której pociąg został wykolejony.

Buszkiewicz od 1941 do końca 1943 r. pełnił funkcję dowódcy plutonu Rejonu Łaszczów w Obwodzie Tomaszów Lubelski. Dowódcą tego Obwodu wchodzącego w skład Inspektoratu Zamojskiego Lubelskiego Okręgu AK był wówczas Wilhelm Szczepankiewicz pseud. „Drugak”, natomiast bezpośrednim dowódcą Władysława Buszkiewicza był komendant Rejonu Łaszczów - Jerzy Sobieszczański pseud. „Jastrząb”.

Latem 1943 r., przebywając w lasach tomaszowskich, Buszkiewicz, w wyniku zorganizowanej przez Niemców akcji pacyfikacyjnej na zgrupowania oddziałów Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich, znalazł się w okrążeniu, z którego udało mu się wymknąć.  W styczniu 1944 r. został odkomenderowany do jednego z Obwodów Okręgu AK Lublin. Zmienił miejsce pobytu i zamieszkał w Wólce Bieleckiej, gdzie zameldował się u komendanta rejonu AK Milejów. Z zeznania żołnierza AK Zdzisława Szewczyka dowiadujemy się także, że na początku 1944 r. w Lublinie spotykał się z Buszkiewiczem, jako łącznikiem obwodu AK Lublin.

Pod koniec lipca 1944 r., po wkroczeniu Armii Czerwonej, powrócił do Lublina i zgłosił się w przedwojennym miejscu pracy w Rejonowym Urzędzie Telefoniczno-Telegraficznym, gdzie przez niemal rok pracował na stanowisku głównego kasjera i kontrolera.

Po zakończeniu II wojny światowej nie ujawnił przed władzami komunistycznymi swojej konspiracyjnej działalności w ZWZ/AK oświadczając, że od wybuchu wojny do 8 sierpnia 1944 r. był pracownikiem prowizorycznym w stanie czynnym w stosunku do przedsiębiorstwa Poczta Polska, Telegraf i Telefon.

W sierpniu 1945 r. Władysław Buszkiewicz, w obawie przed rozpoznaniem przez urząd bezpieczeństwa, opuścił Lubelszczyznę i wyjechał do Sopotu, gdzie posadę nauczycielki otrzymała jego żona. Do końca kwietnia 1946 r. pracował na stanowisku starszego asystenta, pełniąc obowiązki kierownika sekretariatu w tamtejszym urzędzie pocztowym, po czym został służbowo przeniesiony do oddziału gospodarczego Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Gdańsku. W grudniu 1946 r. zdał przed Komisją przy Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Gdańsku egzamin pozwalający obejmować stanowiska kontrolne i kierownicze, a w kwietniu 1947 r. został mianowany podreferendarzem pracując kolejno w Oddziale Kontroli Rachunków Dyrekcji w Gdańsku, Wydziale Ogólnym, a następnie w Wydziale Planowania gdańskiej Dyrekcji Poczt.

W międzyczasie, pracując zawodowo, systematycznie podnosił swoje kwalifikacje. W czerwcu 1948 r. ukończył trzyletnie studia wyższe na kierunku prawno-administracyjnym w Wyższej Szkole Nauk Administracyjnych w Łodzi, broniąc pracę traktującą o zagadnieniach tranzytu poczty przez porty. W grudniu 1948 r. zdał egzamin dla praktykantów z wyższym wykształceniem w służbie pocztowo-telekomunikacyjnej, a trzy miesiące później ukończył podstawowy kurs księgowości handlowej i pocztowej, by z  początkiem kwietnia 1949 r. awansować na stanowisko  referendarza.

Po zwolnieniu z dotychczasowego miejsca pracy, początkowo jako starszy ekonomista, od kwietniu 1950 r. podjął zatrudnienie w Powiatowej Komisji Planowania Gospodarczego przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gdańsku, a później w Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku. Pełnił funkcję kierownika Działu Transportu i Łączności, następnie do 1958 r., był kierownikiem Działu Koordynacji Przewozów. Zwolniony w związku z reorganizacją administracji przez kolejne dwa lata pracował na stanowisku kierownika Zespołu Hodowlanego w Choczewie.

Kolejnym miejscem zatrudnienia Władysława Buszkiewicza był Zarząd Portu w Gdyni. Pracował tam początkowo w charakterze dysponenta, później kierownika Bazy Przeładunkowo-Składowej, a od 1963 r.  starszego ekonomisty w Pionie Eksploatacyjnym. W lipcu 1975 r. został specjalistą ds. skarg i wniosków w dziale Prawno-Organizacyjnym . Z tym zakładem był związany zawodowo najdłużej, bo od 1960 do końca sierpnia 1976 r., kiedy przeszedł na emeryturę.

Będąc zatrudniony w Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Gdańsku oraz w Zarządzie Portu w Gdyni należał kolejno do Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych oraz do Związku Zawodowego Marynarzy i Portowców w Gdyni.

Pod koniec lat siedemdziesiątych Władysław Buszkiewicz zaangażował się w działalność nowej, rodzącej się opozycji antykomunistycznej. Był współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”. Utrzymywał ścisły kontakt z Bogdanem Borusewiczem, od którego otrzymywał, a następnie kolportował w swoim środowisku niezależne materiały, publikacje i wydawnictwa. Angażował się w zbieranie środków finansowych przeznaczonych na cele organizacyjne opozycji. Udostępniał swoje mieszkanie w Gdyni na spotkania, w których uczestniczyli działacze opozycji.

Za swoją działalność antykomunistyczną Władysław Buszkiewicz był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. Wydział III KWMO w Gdańsku, z powodu współpracy z elementem antysocjalistycznym, od 25 listopada 1977 r. założył na niego Sprawę Operacyjnego Sprawdzenia o kryptonimie „Emeryt”. Akta powyższej sprawy, złożone do archiwum pod sygn. 17968/II 28 listopada 1981 r., w momencie, gdy Buszkiewicz był już bardzo ciężko chory, zostały zniszczone w 1990 r.

Władysław Buszkiewicz zmarł 7 stycznia 1982 r. w Gdańsku. Spoczywa na cmentarzu katolickim przy kościele p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej – Gwiazdy Morza w Sopocie wraz z żoną, Leokadią Buszkiewicz oraz jej matką, Zofią Sarzyńską.


Władysław Buszkiewicz was born on April 19, 1911 in Malice, Hrubieszów county, Lublin district. He came from a working class background. In 1914, together with his parents Antoni and Ewa, he moved to Łaszczów. A year after Poland regained independence, aged 8, he began to attend the Łaszczów elementary school. His education was interrupted by the Bolshevik invasion, but he completed the school after the war was over. The next stage of his learning was the Mikołaj Kopernik Math and Natural Sciences Gymnasium in Włodzimierz Wołyński (now Volodymyr-Volynskyi).

He first apprenticed, and then took up a job with Hrubieszów Agricultural and Trading Cooperative, Łaszczów branch, where he worked from September 1928 to May 1930. When the branch was shut down, he subsequently worked for two years as a tax collector in Tomaszów county.

At age 21, on March 8, 1932, he entered military service for 18 months, in 6. Battery, 27. Light Artillery Regiment, garrisoned in Włodzimierz Wołyński. There he was dispatched to the NCO School, which he completed cum laude, gaining the rank of corporal. In early October 1933 he was selected as non-commissioned officer in extended service, remaining in the army until September 30, 1935. In the meantime, in June 1935, he graduated from the Math and Natural Sciences Gymnasium in Włodzimierz Wołyński, as a part-time student.

Before completing the extended service, he applied to the Ministry of Military Affairs for a job with the Polish State Railways, and in case of no available jobs there – with post and telegraph service, or with military auxiliary services. He was dispatched to the post and telegraph service, where he spent almost a decade of his professional career. From October 1935 he apprenticed in postal offices in Ludwipol and Chełmno, subordinate to the District Directorate of Post and Telegraph in Lublin. After passing the exam for postal service apprentices, high school level, in July 1937 in Lublin, he transferred to Kowel, where he worked as an assistant in Post Office there.

In April 1938 he was recalled for four weeks’ military exercise for reserve troops, which he spent in County Mobilization Command in Kowel, as platoon scribe. On completion of the exercise he remained in Kowel for a few months, but in September 1938 he requested to be moved to Lublin where his family struggled financially, and he was transferred to the Regional Phone and Telegraph Office there. He joined the State Employees Trade Union in Lublin.

Shortly before the outbreak of the war, in July 1939, he married Leokadia Sarzyńska in St. Paul’s church in Lublin, and a month later he was called up. As an NCO in 3. Light Artillery Regiment from Zamość he took part in fighting at Skarżysko-Kamienna, Starachowice, and Iłża. His troop was destroyed, with Buszkiewicz himself lightly wounded. In search of a combat-ready unit, he arrived in Kowel in Volhynia, where on September 18, 1939, the Barracks Command in Kowel issued him with certification of discharge, as he was unfit for active duty.

On September 23, 1939, the Germans took him prisoner in Piaski near Lublin, but he escaped while escorted in the night of September 23/24 and returned to his place of habitation in Lublin. As the German military police was looking for him, he departed from Lublin in October 1939 and went to live with his parents in Łaszczów. From January 1940 to 1942 he had to escape three more times, as Gestapo in Tomaszów Lubelski was attempting to arrest him. The constant threat from German occupiers prevented him from taking up a job. Not being registered as an inhabitant anywhere, he hid in many locations he knew well in his local area: Kolonia Pieniany, Kolonia Podlodów, Malice, Kotorów, Osada Dębiny.

Since November 1939, Władysław Buszkiewicz served as a soldier in Union of Armed Struggle (from 1942 – Home Army) as platoon sergeant “Głóg” [Hawthorn]. During briefings for the Resistance soldiers, he distributed underground publications for further dissemination. During numerous gatherings in the woods near Tomaszów Lubelski, Buszkiewicz met several times with Zdzisław Szewczyk, a Home Army soldier, who picked up explosives and transported them to Lublin and Lvov. On December 24, 1942, “Hawthorn” co-organized and participated in a raid near Uhnów, on the Rawa Ruska-Czerwonogród railway line, during which a German military transport heading for the Eastern Front was derailed.

From 1941 to the end of 1943 Buszkiewicz served as Łaszczów Region platoon commander in Tomaszów Lubelski Circuit. The Circuit, a part of Zamość Inspectorate, Lublin Home Army District, was commanded at that time by Wilhelm Szczepankiewicz “Drugak”, but Buszkiewicz was directly subordinated to the Łaszczów Region commandant, Jerzy Sobieszczański “Jastrząb” [“Hawk”].

In the summer of 1943, while in the woods near Tomaszów Lubelski, Buszkiewicz ended up in encirclement as the Germans organized a pacification action against the groupings of Home Army and Peasants’ Battalions units, but he managed to sneak out. In January 1944 he was transferred to another circuit in the Lublin Home Army District. He moved to Wólka Bielecka and reported to the commandant of Milejów Home Army Region. Deposition of Home Army soldier Zdzisław Szewczyk states that he was meeting Buszkiewicz, serving as messenger for Lublin Home Army District, in Lublin in early 1944.

In late July 1944, after the Red Army came, he returned to Lublin and to his pre-war job at the Regional Phone and Telegraph Office, where he worked for almost a year as chief cashier and comptroller.

After the end of World War II he did not reveal his underground past to Communist authorities, stating that from the outbreak of the war to August 1944 he was provisionally employed in active duty in Polish Post, Telegraph and Telephone Service.

In August 1945, fearing being found out by secret police, left Lublin area for Sopot, where his wife got a teaching job. Until the end of April 1946 he worked as senior assistant and acting secretariat manager in the local post office, and then he was transferred to the economic division of Post and Telegraph District Directorate in Gdańsk. In December 1946 he passed an exam enabling him to take managerial and inspectional posts, conducted by a Commission at the District Directorate, and in April 1947 he was promoted to junior clerk, with jobs first in Accounts Control, then in General Division and finally in Planning Division of the District Directorate in Gdańsk.

In the meantime, besides working, he constantly improved his skills. In June 1948 he completed three-year law and administration studies at the Administration Sciences School in Łódź, writing a thesis on mail transit through harbors. In December 1948 he passed an exam for graduate junior personnel in postal and telegraph service, three months later completed a basic trade and postal accounting course, and in early April 1949 was promoted to clerk.

Leaving that workplace in April 1950, he got a job with County Economic Planning Commission, County People’s Council Presidium in Gdańsk, and then with Voivodeship Economic Planning Commission, Voivodeship People’s Council Presidium in Gdańsk. He headed the Transport and Communications Division, and then, until 1958, the Transport Co-ordination Division. Made redundant due to administrative reorganization, for the next two years he worked as the manager of Cattle-Raising Complex in Choczewo.

His next place of work was the Harbor Administration in Gdynia. He first worked there as a dispatcher, then as the manager of Transshipment and Storage Base, and from 1963 as senior economist in the Processing Services. In July 1975 he became Complaints and Requests specialist in Legal and Administrative Department. The Harbor Administration was his workplace the longest, from 1960 to the end of August 1976, when he retired.

As the employee of Post and Telegraph Directorate in Gdańsk and the Harbor Administration in Gdynia, he joined first the State and Social Workers’ Trade Union and then the Seamen and Harbor Workers’ Trade Union in Gdynia.

In late 1970s Władysław Buszkiewicz became involved in newly arising anti-Communist opposition. He collaborated with the Free Trade Unions of the Coast and with the Social Self-Defense Committee “KOR”. Department III of the Voivodeship Citizens’ Militia Command in Gdańsk opened an operational investigation case on him on November 25, 1977, codenamed “Emeryt” [“Retiree”], as “collaborating with anti-Socialist elements”. The case files, archived as file no. 17968/II on November 28, 1981, when Buszkiewicz was already very severely ill, were destroyed in 1990.Władysław Buszkiewicz passed away in Gdańsk on January 7, 1982. He lies in the Catholic churchyard at Our Lady of Assumption – Stella Maris in Sopot, with his wife Leokadia Buszkiewicz and her mother Zofia Sarzyńska.

do góry