E-KsięgarniaPrawie w każdym mieście można odnaleźć miejsca upamiętniające jedno z najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski, czyli odzyskanie niepodległości po rozbiorach oraz walkę dyplomatyczną i militarną o granice odrodzonej Rzeczpospolitej.
W czasie epidemii zapewne bardzo trudno będzie zorganizować uroczystości w 102. rocznicę odzyskania niepodległości, czy kontynuować obchody stulecia powrotu Pomorza do Polski oraz stulecia zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej. Można jednak, zachowując wszystkie normy sanitarne, zorganizować sobie, rodzinie, najbliższym, także w grupie klasowej – spacer po miejscach, w których historia sprzed stu lat została upamiętniona szczególnie mocno, pomnikami osadzonymi na fundamencie bardzo ważnych wydarzeń historycznych.
– Miastem o znaczącej liczbie takich pamiątek z drugiej dekady XX wieku jest na pewno Toruń. Słynie on przede wszystkim ze światowej klasy zabytków z okresu średniowiecza, ale przypomnijmy, że w 1920 roku został stolicą województwa pomorskiego, był też jednym z najważniejszych garnizonów Wojska Polskiego i znaczącym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym – podkreśla prof. Mirosław Golon.
Gdyby podjąć próbę odwiedzenia miejsc, dziś zarazem symboli wydarzeń związanych z odzyskiwania niepodległości to można rozważyć np. następujące obiekty: pomnik gen. Józefa Hallera przy placu św. Katarzyny, pomnik prezydenta RP na uchodźstwie, a wcześniej ostatniego wojewody pomorskiego Władysława Raczkiewicza przed dzisiejszą siedzibą Urzędu Marszałkowskiego i stojącą tuż przy nim piękną tablicą-obeliskiem postawioną w stulecie powrotu Pomorza do Polski.
Następnie ok. 200 metrów dalej warto odwiedzić pomnik-tablicę pierwszego wojewody pomorskiego Stefana Łaszewskiego na szczycie budynków dawnej siedziby władz województwa, a dziś Wydziału Filologicznego UMK. Kolejny symboliczny obiekt to pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego. Spacerując dalej na zachód, po kilkuset metrach dojdziemy do Parku Miejskiego przy ulicy Bydgoskiej, w którym dokładnie 14 sierpnia 2020 roku odbudowano i uroczyście odsłonięto dokładnie w czas stulecia bitwy warszawskiej piękny pomnik upamiętniający poległych w obronie Polski przed bolszewickim najazdem 20 żołnierzy toruńskiej jednostki wojsk balonowych. To piękne upamiętnienie, które w 1939 roku zniszczyli Niemcy, a po 1945 roku kazali o nim zapomnieć komuniści, zostało w znacznej mierze sfinansowane przez IPN.
Warto dodać, że poza wspomnianymi wyżej stałymi upamiętnieniami, są obecnie także czasowe obiekty. Właśnie teraz goszczą w Toruniu dwie ważny wystawy, niezwykle mocno nawiązujące do rocznicy 11 listopada 1918 roku i późniejszych wydarzeń. Na Dworcu Głównym PKP prezentowana jest, staraniem władz kolejowych, wystawa IPN „Ojcowie Niepodległości”.
Z kolei przy budynku Urzędu Marszałkowskiego stanęła zupełnie nowa pod względem walorów informacyjnych wystawa IPN Gdańsk Delegatura IPN w Bydgoszczy poświęcona wojnie polsko-bolszewickiej na Kujawach i Pomorzu w 1920 roku. Po raz pierwszy zaprezentowana została w połowie sierpnia w siedmiu miastach od Działdowa i Włocławka na krańcach południowych naszego Oddziału, po Gdańsk na północy.
– Każdy, kto wyruszy na taki spacer z historią przy okazji odwiedzenia miejsc naznaczonych ważnymi wydarzeniami i upamiętnionych pomnikami, może też zobaczyć ciekawe wystawy. Serdecznie zapraszamy! – podsumowuje dyrektor IPN Gdańsk.
Prof. Mirosław Golon
Dyrektor IPN Oddział w Gdańsku
