E-Księgarnia
W Gdyni 29 sierpnia rozpoczęły się obchody 40. rocznicy powstania „Solidarności” i Sierpnia’80. Delegacja IPN na czele z prezesem Instytutu dr. Jarosławem Szarkiem złożyła kwiaty pod pomnikiem Ofiar Grudnia 1970.
Następnie w sali koncertowej Zarządu Portu Gdynia odbyła się uroczystość wręczenia odznaczeń „Bohaterom Sierpnia 80’”. Głos zabrał prezes IPN.
– Dla Instytutu Pamięci Narodowej pamięć o wielkim polskim Sierpniu’80 nie może być pamięcią bez Solidarnej Gdyni. O Gdyni musi usłyszeć cała Polska. To w Stoczni im. Komuny Paryskiej sformułowano słynne gdyńskie postulaty z pierwszym żądaniem – prawem do wolnych związków zawodowych. To jest wasze dzieło – podkreślił dr Jarosław Szarek.
– Pamiętajmy o Andrzeju Kołodzieju, przywódcy strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej, nie zapominajmy o takich ludziach jak ks. Hilary Jastak. To słynna Msza św. w pierwszą strajkową niedzielę. Przypominajmy historię wolnej drukarni w gdyńskiej stoczni. To w Gdyni było poligraficzne zaplecze tego wielkiego strajku. Bez wsparcia Gdyni, Sierpień’80 mógł mieć całkiem inny wymiar – dodał.
– Z tych wszystkich powodów składamy wam hołd. Ale jest jeszcze jedna istotna sprawa. Tę wiedzę i tę pamięć trzeba przekazywać kolejnemu pokoleniu, naszej młodzieży – podsumował prezes IPN wskazując na najnowsze wydawnictwo IPN – audiobook ze wspomnieniami Andrzeja Kołodzieja działacza Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, w sierpniu 1980 roku organizatora strajku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, sygnatariusza Porozumień Sierpniowych, współzałożyciela Solidarności Walczącej.
Następnie odbyło się przekazanie uczestnikom VIII tomu albumu „Ludzie Sierpnia ’80 w Gdyni” autorstwa Małgorzaty Sokołowskiej oraz występ artystyczny Krystyny Prońko.
Jednocześnie polecamy wystawę IPN „Król Kaszubów – kapłan Gdyni. Ksiądz prałat Hilary Jastak (1914–2000)” oraz Biuletyn IPN z artykułem „Niezłomny Kaszëba. Ksiądz Hilary Jastak (1914–2000)”
***
W ramach obchodów miała miejsce również konferencja pt. „Geneza protestów robotniczych na Wybrzeżu. Strajki w gdyńskich zakładach pracy w sierpniu 1980 r.”
W konferencji wzięło udział grono historyków; Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku reprezentowali dr Piotr Brzeziński, dr Daniel Czerwiński i Krzysztof Filip. Wśród prelegentów był obecny Jerzy Miotke (stoczniowiec, uczestnik strajków Sierpnia '80) oraz Małgorzata Sokołowska, związana z Gdynią publicystka. Moderatorem dyskusji był Aleksander Kozicki, przedstawiciel gdyńskiej „Solidarności”.
Konferencja poruszyła kwestię buntów społecznych począwszy od pierwszych lat powojennych. Jako pierwszy wypowiedział się w tej kwestii dr Daniel Czerwiński. Rozważania na ten temat puentował Aleksander Kozicki:
To jest okres, który jest zupełnie zapomniany [...] Pamięć o strajkach w latach czterdziestych zatarła się już w społeczeństwie. Dzięki pracy historyków IPN ten okres jest przywracany.
Jako przykład znanego w naszym regionie strajku z tego okresu wymieniono strajk dokerów w Nowym Porcie.
Łódź, Kielecczyzna i Częstochowa, odpowiadają za 80 procent strajków w latach czterdziestych. [...] Pierwsze informacje o strajkach w Gdyni to kwiecień 1946 roku – kontynuował wątek dr Daniel Czerwiński, podkreślając, że aparat bezpieczeństwa brutalnie rozprawiał się z uczestnikami strajku.
Znaczenie roku 1956 w sytuacji robotników przestawił Krzysztof Filip, w tym rozwój rad robotniczych; w kontekście lokalnym zaznaczył, że w Gdyni powstało 25 rad robotniczych, milicja robotnicza i milicje studenckie.
Wiosna i lato 1957 roku upłynęło pod znakiem wielu strajków w Polsce. Były to przede wszystkim strajki ekonomiczne – zaznaczył Krzysztof FIlip.
W dalszej części dyskusji omówiono protesty robotnicze w marcu '68 i w Grudniu '70. Ciekawy opis tamtejszej rzeczywistości przedstawił świadek historii Jerzy Miotke. W tamtym czasie, w latach siedemdziesiątych, był zatrudniony w gdyńskiej stoczni.
Realia płacowe były dramatyczne [...] Powszechną rzeczą była praca w godzinach nadliczbowych – podkreślił w obszernym opisie sytuacji ówczesnego robotnika.
Temat protestów roku 70 i '71 przedstawił dr Piotr Brzeziński. Ciekawym wątkiem tamtych dni były spotkania I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka z robotnikami, które miały miejsce w Szczecinie i Gdańsku.
Najjaktywnieszych uczestników strajków poddano inwigilacji [...] Z jednej strony władze stwarzały pozory liberalizmu, z drugiej zaś trzymały krótko tych, którzy odważyli się wystąpić przeciwko komunistom – konkludował historyk IPN.
Dr Piotr Brzeziński przypomniał także mało znany strajk robotników w czerwcu 1976 roku, gdy stanęła Stocznia Gdańska.
Publicystka Małgorzata Sokołowska przedstawiła swoje ustalenia, zawarte w przygotowywanej książce dotyczącej życia codziennego w Gdyni w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Był to częściowo groteskowy, ale przede wszystkim przygnębiający opis nędzy najciężej pracujących warstw społecznych u zarania Polski powojennej.
W drugiej części konferencji, która odbyła się po krótkiej przerwie, wzięli udział świadkowie historii. Ta część poświęcona była wyłącznie na wspomnienia świadków historii. Wzięli w niej udział Zbigniew Adamski, Zbigniew Bałka, Andrzej Kołodziej, Andrzej Kozicki, Roman Kuzimski, Marek Pacholec i Roman Stegart.
Konferencja została zarejestrowana i będzie dostępna on-line.
Niedziela, 30 sierpnia, to drugi dzień gdyńskich obchodów utworzenia „Solidarności”. Uczestniczył w nich również prezes IPN dr Jarosław Szarek, który złożył kwiaty pod pomnikiem ks. Hilarego Jastaka. Następnie udał się do nieodległej świątyni, z którą kapłan był przez lata blisko związany, czyli kościołem pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół zawiera wiele pamiątek związanych z działalnością ks. Hilarego Jastaka, a także dotyczących historii Grudnia '70 i Sierpnia '80.
O godz. 11. w świątyni odbyła się uroczysta Msza święta w intencji „Solidarności”, w której wzięła udział delegacja IPN. Piękna homilia, którą usłyszeli wierni, zawierała wiele wątków historycznych dotyczących znaczenia „Solidarności”, wkładu Ojca Świętego Jana Pawła II w jej powstanie, działalności ks. Hilarego Jastaka w tych dniach.
W czasie strajków w Sierpniu 1980 roku ks. Hilary Jastak przybył do gdyńskich stoczniowców, aby podnieść ich na duchu i utwierdzić w przekonaniu, że walczą za słuszną sprawę. Gdyńska „Solidarność” pamięta o niezłomnym kapłanie i zawsze wspomina go w swoje święto.
Po Mszy świętej delegacja IPN, na czele z prezesem oraz dyrektorem Oddziału IPN w Gdańsku, prof. Mirosławem Golonem, udała się na grób ks. Hilarego Jastaka, znajdujący się przy kościele, gdzie złożyła zostały kwiaty.
W uroczystości licznie uczestniczyły poczty sztandarowe, kombatanci, przedstawiciele „Solidarności”, parlamentarzyci, działacze samorządowi.
29 sierpnia
godz. 10.00 – konferencja pt. „Geneza protestów robotniczych na Wybrzeżu. Strajki w gdyńskich zakładach pracy w sierpniu 1980 r.” (Zarząd Morskiego Portu Gdynia, ul. Rotterdamska 9). W konferencji wezmą udział historycy Oddziału IPN w Gdańsku (dr Piotr Brzeziński, dr Daniel Czerwiński, Krzysztof Filip).
godz. 14.30 – delegacja IPN na czele z prezesem Instytutu dr. Jarosławem Szarkiem złoży kwiaty pod pomnikiem Ofiar Grudnia 1970, al. Solidarności (Gdynia Stocznia)
godz. 15.15 – sala koncertowa Zarządu Portu Gdynia, ul. Rotterdamska 9, prezes IPN dr Jarosław Szarek weźmie udział w uroczystości wręczenia odznaczeń „Bohaterom Sierpnia 80’”. W programie m.in. przekazanie uczestnikom VIII tomu albumu „Ludzie Sierpnia ’80 w Gdyni” autorstwa Małgorzaty Sokołowskiej oraz występ artystyczny Krystyny Prońko
godz. 17.30 – sala koncertowa Zarządu Portu Gdynia, ul. Rotterdamska 9, „Koncert dla zwykłego Bohatera” – Jan Pietrzak i Andrzej Rosiewicz
30 sierpnia
godz. 10.45 – prezes IPN dr Jarosław Szarek złoży kwiaty pod pomnikiem ks. Hilarego Jastaka w Gdyni. Jednocześnie polecamy wystawę IPN „Król Kaszubów – kapłan Gdyni. Ksiądz prałat Hilary Jastak (1914–2000)” oraz Biuletyn IPN z artykułem „Niezłomny Kaszëba. Ksiądz Hilary Jastak (1914–2000)”
godz. 11.00 – w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa delegacja IPN będzie uczestniczyła w uroczystej Mszy św. w intencji bohaterów sierpnia
godz. 14.30 – delegacja IPN odwiedzi Teresę Zborowską – matkę śp. Marka Zborowskiego (działacz Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża od 1979 r., drukarz i kolporter pism i wydawnictw niezależnych, uczestnik akcji ulotkowych i protestacyjnych, współorganizator obchodów rocznic patriotycznych)
31 sierpnia
godz. 10.00 – pomnik Ofiar Grudnia ’70, Plac Wolności przy Urzędzie Miasta – złożenie kwiatów
