Nawigacja

Książki – Gdańsk

Załamanie na froncie ideologicznym. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich od Sierpnia ’80 do stanu wojennego

Daniel Wicenty, Załamanie na froncie ideologicznym. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich od Sierpnia ’80 do stanu wojennego, Gdańsk 2012, 649 s.

Najnowsza książka autorstwa dr. Daniela Wicentego, pracownika pionu naukowego Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej gdańskiego oddziału IPN, poświęcona jest w zasadniczej części roli i pozycji Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (SDP), począwszy od strajków w sierpniu 1980 r., a skończywszy na pierwszych miesiącach stanu wojennego, kiedy to w marcu 1982 r. SDP zostało rozwiązane, a przez kilka następnych tygodni działacze stowarzyszenia walczyli o jego uratowanie.

Obraz SDP jako organizacji niesamodzielnej, na poły fasadowej i stojącej nisko w realnej hierarchii instytucji wpływających na środowisko dziennikarskie, zmienia się gwałtownie po Sierpniu ’80. Okres kilkunastu miesięcy solidarnościowego karnawału w bardzo wielu wspomnieniach dziennikarzy jawi się jako „złoty okres” SDP, w którym organizacja znów odzyskała tożsamość, jej relacje z PZPR utraciły charakter wiernopoddańczy, a dziennikarze nie musieli się wstydzić wykonywanego zawodu. Punktem wyjścia dla badań dr. Daniela Wicentego była owa pamięć o „złotym okresie” SDP. W oparciu o wyniki własnych badań autor podjął się próby sformułowania odpowiedzi na fundamentalne dla historii SDP na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku pytania: co oznaczała odnowa SDP w warstwie oficjalnych deklaracji oraz codziennej praktyki funkcjonowania? Czy ta zmiana pociągnęła za sobą inne zmiany w systemie instytucji komunistycznych? Czy i w jakim sensie SDP było organizacją antysystemową? Kim byli protagoniści nadający ton SDP, zarówno w kontekście zawodowych i politycznych biografii, środowiskowych afiliacji, jak i wyznawanej ideologii? Na ile stowarzyszenie było jednorodne z tego punktu widzenia lub, innymi słowy, jaki był poziom konfliktu w jego łonie? Co możemy powiedzieć o realnych relacjach między SDP a kluczowymi instytucjami władzy w PRL (partia i SB) z jednej strony, a zrodzoną po Sierpniu „Solidarnością” z drugiej?

Publikacja składa się zasadniczo z dwóch części. Pierwsza to narracja historiograficzna, uporządkowana chronologicznie i zinterpretowana w perspektywie wspomnianych już pytań badawczych. Druga to obszerna prezentacja 150 różnego rodzaju dokumentów, które ukazują funkcjonowanie stowarzyszenia oraz środowiska dziennikarzy z perspektywy PZPR, Służby Bezpieczeństwa oraz samego SDP. Tym samym część druga stanowi doskonałą ilustrację i uzupełnienie części pierwszej. Kilka dokumentów wykracza poza lata 1980–1982: najstarsze (z lat 1978–1979) ukazują ideologię oficjalnie firmowaną przez SDP krótko przed Sierpniem ’80, najnowsze zaś (z lat 1983, 1985 i 1989) to głównie notatki SB poświęcone konkretnym działaczom SDP. Zdecydowana większość prezentowana w opisywanym wydawnictwie dokumentów nie była do tej pory nigdzie publikowana.

Książka powstała w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego IPN „Aparat bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych, dziennikarskich i naukowych”.

Pliki do pobrania

 

Gdzie kupić publikacje:

Gdańsk

do góry