Nawigacja

Aktualności

„Bohaterowie z klisz Bryana” – to temat jednej z kilku debat zorganizowanych przez IPN na XI Festiwalu Filmowym Niepokorni Niezłomni Wyklęci – Gdynia, 28 września 2019

Wyjątkowe spotkanie z udziałem Zygmunta Aksienowa, uwiecznionego na zdjęciach Juliena Bryana w 1939 r., zostało przygotowane przez dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN Adama Hlebowicza.

Debata IPN pt. „Bohaterowie z klisz Bryana” odbyła się 28 września na festiwalu NNW w Gdyni. Wyjątkowe spotkanie z udziałem Zygmunta Aksienowa, uwiecznionego na zdjęciach Juliena Bryana w 1939 r., zostało przygotowane przez dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN Adama Hlebowicza w 80. rocznicę kapitulacji bohaterskiej Warszawy, która przez 20 dni broniła się przed niemiecką ofensywą. W dyskusji uczestniczyli także prof. Sam Bryan, syn Juliena oraz reżyser Eugeniusz Starky.

Zygmunt Aksienow opowiadał o okolicznościach w jakich Julien Bryan zrobił mu zdjęcie.

– Trwało bombardowanie, wyskoczyłem z piwnicy. Jestem na ulicy i patrzę – leży klatka z ptakiem. Poznałem, że to kanarek mojej stryjenki. Złapałem go i pobiegłem na rynek. Stałem na kupie gruzu i wtedy pan Bryan zrobił mi zdjęcie z kanarkiem. Dookoła leżało kilku zabitych w wyniku bombardowania – mówił.

Wspomnieniami o ojcu podzielił się Sam Bryan.

– Kiedy miałem 5 lat tata po raz pierwszy pokazał mi fotografie walczącej Warszawy. Były to przede wszystkim zdjęcia ludzi, co zrobiło na mnie wielkie wrażenie – podkreślił.

– To sytuacja trudna do wyobrażenia w dzisiejszych czasach. Zaczyna się konflikt zbrojny, a wszyscy korespondenci zagraniczni wyjeżdżają. Julien Bryan zrobił dokładnie odwrotnie. Przybył do walczącej Warszawy 7 września 1939 r. Czuł jak ważne chwile się dzieją, a jednocześnie zdawał sobie sprawę jak wiele ryzykuje – podsumował rozmowę Adam Hlebowicz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN.

Przy tej okazji podczas festiwalu Instytut Pamięci Narodowej zaprezentował po raz drugi wystawę „Oblężenie Warszawy 1939. Fotografie Juliena Bryana”. Jej wernisaż z udziałem Kazimiery Miki oraz Zygmunta Aksienowa odbył się 3 września w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki w Warszawie. 

Warto przypomnieć, że IPN w 2010 r. wydał album „Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana / Siege of Warsaw in the photographs of Julien Bryan”. Książka jest pierwszą tak obszerną i wszechstronną prezentacją dorobku Juliena Bryana na świecie.


Julien Bryan (1899–1974), amerykański dokumentalista i fotograf jako jedyny korespondent zagraniczny przybył do walczącej Warszawy 7 września 1939 r. Od prezydenta Stefana Starzyńskiego otrzymał samochód, tłumacza i ochronę, by mógł bez przeszkód filmować miasto i pokazać światu dokument ukazujący niemieckie metody prowadzenia wojny totalnej i bombardowanie miasta przez Luftwaffe. Jego zdjęcia z tego okresu przeszły do legendy, a za pomocą amerykańskiej prasy mógł je zobaczyć cały świat. 21 września 1939 roku wyjechał z płonącej Warszawy, zabierając ze sobą bogaty materiał dokumentujący życie ludności cywilnej i bestialstwo żołnierzy niemieckich. Taśmy filmowe zostały następnie wykorzystane do montażu filmu „Oblężenie” („Siege”), obrazującego bohaterską postawę warszawiaków. Film był wyświetlany w amerykańskich kinach wiosną 1940 roku. Uzyskał nominację Amerykańskiej Akademii Filmowej do Oscara w 1941 roku w kategorii najlepszego krótkometrażowego filmu dokumentalnego.

W 2012 roku Instytut Pamięci Narodowej uhonorował Juliena Bryana przyznaną pośmiertnie nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej.

do góry