E-Księgarnia-
Fragment rozkazu nr 00485, który zapoczątkował „operację polską” NKWD
Uroczystości odbyły się na Cmentarzu Łostowickim w Gdańsku (u stóp pomnika Golgoty Wschodu). Miasto Gdańsk reprezentował Zastępca Prezydent Piotr Borawski. Obecni byli przedstawiciele Gdańskiej Rodziny Katyńskiej i Związku Sybiraków Oddziału Gdańskiego. Instytut Pamięci Narodowej reprezentowała delegacja na czele z dyrektorem oddziału w Gdańsku, prof. Mirosławem Golonem i naczelnik Oddziałowego Archiwum Justyną Pazdą.
Uroczystości rozpoczęły się od odegrania hymnu Państwowego Rzeczypospolitej Polskiej. Po oficjalnych wystąpieniach miała miejsce modlitwa. Na zakończenie delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem Golgoty Wschodu.
Operacja antypolska NKWD była jedną ze zbrodniczych akcji przeprowadzonych w ZSRS według kryteriów narodowościowych w okresie Wielkiego Terroru lat 30. Represjami objęto Polaków mieszkających w Związku Sowieckim.
Operacja rozpoczęta została rozkazem nr 00485 Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRS Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 r. Zaplanowana została na 3 miesiące, jednak masowe represje wymierzone w „polskich szpiegów” trwały niemal do końca 1938 r.
Wciąż nie znamy ostatecznej liczby ofiar. Szacuje się, że represje objęły co najmniej 139 835 osób, z czego zamordowano nie mniej niż 111 091 osób (najczęściej strzałem w tył głowy), a kolejne 28 744 osoby skazano, m.in. na pobyt w łagrze. Działaniom tym towarzyszyły masowe deportacje rodzin ofiar.
Wśród inicjatyw Instytutu Pamięci Narodowej poświęconych historii wydarzenia wymienić należy: „Biuletyn IPN” nr 7-8/2017, dodatek specjalny pt. „(Anty)polska operacja NKWD” do tygodnika „Do Rzeczy” (7 sierpnia 2017), uwzględniający m.in. najnowszy stan śledztwa IPN w sprawie sowieckich represji na Polakach w latach 1937–1938. Dodatek historyczny poświęcony „operacji polskiej” NKWD, przygotowany przez IPN, ukazał się także w „Naszym Dzienniku” z 9 sierpnia 2017.
IPN wydał też okolicznościową broszurę „Operacja antypolska NKWD 1937–1938”. Zamieszczono w niej archiwalne fotografie oraz teksty znawców problematyki zbrodni NKWD – prof. Nikołaja Iwanowa, dr. Tomasza Sommera, a także rozmowę z Nikitą Pietrowem, wiceprzewodniczącym rosyjskiego Stowarzyszenia „Memoriał”. Dla nauczycieli dostępna jest teka edukacyjna „Teka edukacyjna IPN „Operacja polska NKWD 1937-1938". Wszystko, co powinieneś wiedzieć”.
Nakładem wydawnictwa Instytutu ukazały się dwie edycje źródeł poświęconych pomordowanym Polakom: z archiwów ukraińskich pt. „Wielki Terror: operacja polska 1937–1938” oraz gruzińskich – „Wielki Terror w sowieckiej Gruzji 1937–1938. Represje wobec Polaków”.
IPN przygotował również wystawy „Ofiary zbrodni. Operacja antypolska NKWD 1937–1938” oraz „Rozkaz nr 00485. Antypolska operacja NKWD na sowieckiej Ukrainie 1937–1938”.
Zapraszamy również na portal edukacyjny operacja-polska.pl
