E-Księgarnia
Uroczyste otwarcie ekspozycji autorstwa Anny Dymek (Wieloosobowe Stanowisko do spraw Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Gdańsku) nastąpiło podczas Mszy św. w Bazylice Mariackiej w Gdańsku 25 listopada 2018 r. o godz. 12.00.
O bohaterze wystawy mówił prof. Mirosław Golon, dyrektor IPN Gdańsk.
– Nie istnielibyśmy jako państwo, zaginęlibyśmy jako naród, gdyby nie najdzielniejsi z dzielnych, którzy w godzinie próby prowadzili nas, którzy nami kierowali, którzy dowodzili. Wśród najdzielniejszych z dzielnych był Żołnierz Kościoła, kapelan Armii Krajowej – ks. Józef Zator-Przytocki – podkreślił.
– Sylwetka ks. Józefa zasługuje na największe honory. To wspaniały drogowskaz jak Polak powinien postępować. Jak powinien być dzielny, odważny, jak zachowywać się w trudnej sytuacji wojny i przyczyniać się do rozwoju ojczyzny w czasie pokoju. Gdańsk byłby dużo uboższy bez tej postaci. Cześć i chwała bohaterowi – dodał.
Głos zabrał także ks. Ireneusz Bradtke, proboszcz Bazyliki Mariackiej.
– Ks. Józef Zator-Przytocki był 59. katolickim proboszczem Bazyliki Mariackiej od 1962 r. do dnia swojej śmierci. Nastąpiła ona w niedzielę Jezusa Chrystusa Króla, 26 listopada 1979 r. podczas sprawowania Eucharystii. Ks. Józef oddał ducha przy ołtarzu, modląc się za tych, których powierzył mu Kościół. Był kapłanem niezłomnym, ponieważ w najtrudniejszych chwilach, podczas pobytu w najokrutniejszych więzieniach, pozostał świadkiem prawdy, wiary i miłości do Ojczyzny – mówił.
– Nie jest łatwo zrobić wystawę o postaci z tak bogatym życiorysem. Mam nadzieję, że to, co zostało przedstawione na ekspozycji będzie dla państwa początkiem poznania ks. Józefa Zator-Przytockiego – zaznaczyła na koniec Anna Dymek.
Dwujęzyczna wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 31 grudnia 2018 r. Zawartość ekspozycji można także znaleźć tutaj.
Ks. Józef Zator-Przytocki w momencie wybuchu II wojny światowej poprosił przełożonych o zgodę na służbę wojskową. Chciał zostać kapelanem. Na front zgłosił się jako ochotnik. W Krakowie pomagał w redagowaniu prasy podziemnej i w konspiracyjnym duszpasterstwie Armii Krajowej. W końcu został dziekanem Okręgu Kraków AK. Za swoją postawę otrzymał Order Wojenny Virtuti Militari.
Dekretem z 25 lipca 1945 roku został mianowany administratorem parafii Najświętszego Serca Jezusowego na Czarnej w Gdańsku-Wrzeszczu.
W 1948 roku został aresztowany przez komunistyczny Urząd Bezpieczeństwa i przewieziony do Warszawy. Osadzony w areszcie śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a następnie w X pawilonie śledczym na Mokotowie.
„Po dłuższym staniu w kącie każą mi siadać na śrubie wkręconej do sztaby wmurowanej w ścianę. Następnie śledczy wskakuje w butach z cholewami na uda sztywnie wyciągniętych nóg, zadając w ten sposób większy ból. Na skutek ciężaru kość ogonowa zsuwa się ze śruby, a śruba wbija w odbytnicę. Operacja ta powtarzana jest przez wiele dni” – pisał w swoim pamiętniku.
Po ciężkim śledztwie, został skazany na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność po amnestii w 1955 roku.
Duchowny, jako proboszcz Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, odgrywał ważną rolę w kształtowaniu postaw opozycyjnych na Pomorzu w drugiej połowie lat 70. Z kościoła Najświętszej Maryi Panny po Mszy św. 3 maja i 11 listopada wyruszały pod pomnik Jana III Sobieskiego manifestacje Ruchu Młodej Polski i Wolnych Związków Zawodowych.