E-KsięgarniaW wyniku powojennej „repatriacji” (de facto ekspatriacji) ludności polskiej z Kresów, mieszkańcy Wileńszczyzny i Nowogródczyzny trafili w większości na Pomorze Gdańskie i do Torunia. Wraz z nimi przebijały się na zachód rozproszone oddziały i pojedynczy żołnierze wileńskich brygad AK. Stali się zaczynem antykomunistycznej, odtworzonej „eksterytorialnie” na Pomorzu Zachodnim, Pomorzu Gdańskim, na Warmii i Mazurach 5. Wileńskiej Brygady AK pod dowództwem mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”.
Brygada walczyła skutecznie z atakującymi ją „grupami operacyjnymi” NKWD, UB, KBW, wojska „ludowego” od kwietnia do jesieni 1946. Jej legendarnymi dziś żołnierzami byli m.in. sierżant Feliks Selmanowicz „Zagończyk” i Danuta Siedzikówna „Inka”. Mjr „Łupaszko”, wobec niekorzystnych dla Polski zmian politycznych w kraju i utrwalenia się w Polsce dominium sowieckiego, rozwiązał swoje „szwadrony” (tak nazywał swe 16-18-osobowe patrole, przez sentyment do 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich, którego oficerem był do roku 1939), by dać żołnierzom szansę przeżycia. Został aresztowany w czerwcu 1948 i skazany na śmierć, wyrok wykonano na schodach „polskiej Golgoty” – więzienia na Rakowieckiej w Warszawie.
Żołnierze „Łupaszki”, którzy uniknęli śmierci, po wyjściu z więzienia, utrzymywali kontakty, wbrew ubeckim i esbeckim zakazom. W roku 1974 udało im się oszukać komunistyczną cenzurę i zmieścili w „Dzienniku Bałtyckim” następujący anons: „W dniu 9 listopada 1974 r. o godzinie 11.00 w kościele św. Brygidy w Gdańsku odbędzie się Msza św. za poległych i zmarłych żołnierzy z oddziału „Kmicica” oraz 4 i 5 Brygady Wileńskiej AK”. O użyciu pseudonimu „Łupaszko” nie mogło być mowy! Cenzorzy wiedzieli, że to „krwawy zbir” (tak nazywali Majora lektorzy w „polskim” Radio podczas pokazowego „procesu” w Warszawie). „Kmicica” nie skojarzyli z „Łupaszką”, choć był także postacią zakazaną.
Por. Antoni Burzyński „Kmicic” był dowódcą pierwszego oddziału AK, który ruszył w pole na ziemi wileńskiej (sierpień 1943). W walce z Niemcami współpracował z partyzantką sowiecką. To był śmiertelny błąd. Sowieci zdobyli jego zaufanie i któregoś dnia podeszli oddział „Kmicica” podczas czyszczenia broni. Zamordowali dowódcę i 80 młodych polskich żołnierzy. Z ocalonej resztki oddziału ówczesny rtm. Zygmunt Szendzielarz „Łupaszko” utworzył 5. Brygadę AK.
Od roku 1982 żołnierze „Łupaszki” spotykali się regularnie na Mszy św. w intencji „Kmicica”, „Łupaszki” oraz innych oficerów i żołnierzy brygad wileńskich, zwłaszcza 4 i 5. Wspierał ich proboszcz kościoła św. Brygidy w Gdańsku, kapelan „Solidarności” ks. Henryk Jankowski. To za jego zgodą w roku 1982 została wmurowana tablica pamiątkowa.
Do tradycji Mszy św. w 3 niedzielę sierpnia (ma to związek z datą wymordowania przez sowieckich „partyzantów” żołnierzy „Kmicica”) nawiązują ich dzieci i wnukowie, zwłaszcza ich spiritus movens Czesław Guszcza, syn żołnierza „Łupaszki” o pseudonimie „Pawlik”, po wojnie więźnia politycznego.
Prosimy o udział w tej Mszy św., poświęconej nie tylko Wyklętym, ale i w sposób szczególnie dramatyczny doświadczonym po wojnie żołnierzom wileńskiej AK.
