Instytut Pamięci Narodowej 74. rocznica śmierci Krystyny Krahelskiej „Danuty”, uczestniczki Powstania Warszawskiego – Gdańsk, 1-2 sierpnia 2018 - Aktualności -

1 sierpnia o godz. 11 przedstawiciele IPN Oddział w Gdańsku zapalili znicze na grobach Janiny i Jana Krahelskich spoczywających na Cmentarzu Centralnym Srebrzysko. Razem z przybyłymi na uroczystość mieszkańcami Pomorza pokłonili się rodzicom Krystyny Krahelskiej „Danuty”, sanitariuszki Powstania Warszawskiego, której twarz uwieczniona została w pomniku warszawskiej Syrenki. 

Krystyna Krahelska urodziła się na Polesiu. Ojciec Jan Krahelski był inżynierem i oficerem Wojska Polskiego, w latach 1926-32 wojewodą poleskim. Mama Janina Krahelska była biologiem i lekarzem.

Od 14 roku życia Krysia była harcerką, prowadziła gromadę zuchów. Była też znana jako poetka. Studiowała historię, geografię i etnografię na Uniwersytecie Warszawskim. Śpiewała poleskie pieśni w Polskim Radio. Zakończyła studia tuż przed wybuchem wojny.

Słynna rzeźbiarka prof. Ludwika Nitschowa poprosiła ją o pozowanie do pomnika Syreny, na Powiślu (Wybrzeże Kościuszkowskie, niedaleko Mostu Świętokrzyskiego), odsłoniętego w kwietniu 1939 r. 

Prof. Nitschowa pisała:

„Twarz Syreny jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną, aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię, co by ją krępowało. Bo chodziła ulicami warszawskimi – prosta, wysoka, jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły”. 

W czasie okupacji Krystyna napisała i skomponowała pieśń „Hej, chłopcy, bagnet na broń!”. Prawdopodobnie znana pieśń „Dziś do ciebie…” też była jej dziełem.

W lipcu 1944, jako żołnierz Armii Krajowej ps. „Danuta”, otrzymała przydział do pułku Baszta na Mokotowie. Już w pierwszej godzinie Powstania Warszawskiego została ciężko ranna. Próbowała się doczołgać do trawnika przy Polnej, gdzie cierpiał jej ranny kolega. Zmarła rankiem 2 sierpnia. Pochowano ją na podwórku, dziś spoczywa na Cmentarzu Służewieckim.

Janina i Jan Krahelscy spoczywają na gdańskim Cmentarzu Centralnym Srebrzysko. Po śmierci męża dr Krahelska wybrała na grób kawałek ziemi przy wielkiej sośnie. Przypominała jej dorodne sosny poleskie. Idąc od bramy cmentarnej główną aleją pod górę, dostrzeżemy ją po lewej stronie, a przy niej skromny grób.

Janina Krahelska de domo Bury była biologiem, lekarzem, doktorem filozofii UJ, po wojnie pracownikiem naukowym Akademii Medycznej w Gdańsku, wychowawczynią wielu pokoleń lekarzy. Zmarła 2 maja 1976.