Nawigacja

Aktualności

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych – Gdańsk, 1 marca 2017

  • V Bieg Tropem Wilczym

  • III Krajowa Defilada Pamięci Żołnierzy Niezłomnych

  • Wykład dr. hab. Piotra Niwińskiego „Fenomen Żołnierzy Wyklętych”

  • Pokaz filmu „Inka. Są sprawy ważniejsze niż śmierć”

  • Społeczna akcja zapalenia zniczy

  • Kwiaty na Cmentarzu Garnizonowym

  • Fot. KK „Solidarności”
  • Fot. KK „Solidarności”
  • Fot. KK „Solidarności”
  • Apel Pamięci na Cmentarzu Garnizonowym

  • Droga Krzyżowa w intencji Wyklętych

V Bieg Tropem Wilczym

Uroczystości zainaugurował V Bieg Tropem Wilczym, który odbył się 26 lutego w Parku Nadmorskim im. Ronalda Reagana w Gdańsku. Ideą wydarzenia było uczczenie – w trakcie sportowej rywalizacji – pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Zawodnicy uczestniczyli w zmaganiach na dwóch odcinkach: 1963 m (symbolizującym rok śmierci ostatniego Żołnierza Niezłomnego – Józefa Franczaka „Lalka”) i 5 km. W biegu wzięło udział około 400 osób, wśród nich wielu po raz pierwszy (jak choćby maluchy z rodzicami), pragnąc symbolicznie oddać hołd Wyklętym. Bez względu na czas uczestnicy Biegu otrzymali pamiątkowe medale. Gdański Oddział IPN reprezentowało sześć osób. Organizatorami Biegu Wilczym Tropem Wyklętym w Gdańsku był trójmiejski oddział Stowarzyszenia KoLiber i Klub Republikański Gdańsk.

 

III Krajowa Defilada Pamięci Żołnierzy Niezłomnych

Defilada odbyła się w niedzielę, 26 lutego. Poprzedziła ją uroczysta Eucharystia odprawiona w bazylice pw. św. Brygidy, w czasie której Homilię wygłosił abp Sławoj Leszek Głódź, metropolita gdański. W jej trakcie stwierdził:

Dzisiaj obejmujemy modlitwą tych, którzy zapłacili wielką cenę – cenę życia, stając w obronie wartości i praw – Bożych oraz ludzkich. Podkreślił również: Żołnierze niezłomni stanowią część tego martyrologium. Ponad osiem i pół tysiąca zginęło w walce, a pięć tysięcy zostało skazanych na karę śmierci, na połowie wykonano wyroki. Ponad 20 tysięcy poniosło śmierć w więzieniach i obozach. A po latach byli wykluczeni ze zbiorowej pamięci.

Defilada rozpoczęła się bezpośrednio po Mszy św i przeszła ulicami miasta na ul. Długi Targ. Uczestniczyło w niej kilka tysięcy osób. Na czele pochodu kroczył (na białym koniu) generał Władysław Anders, następnie szły grupy rekonstrukcyjne z całej Polski. Wśród nich byli przedstawiciele Pierwszej Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Pierwszej Dywizji Pancernej pod dowództwem gen. Stanisława Maczka, 5. oraz 3. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, oddziałów Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość czy I Brygady Podlaskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Nie zabrakło pojazdów wojskowych: jeepa Willysa 3 Batalionu 1 Brygady Strzelców Karpackich oraz kopii „Szarego Wilka” – transportera opancerzonego zdobytego przez powstańców z VIII Zgrupowania „Krybar” przy Alei Na Skarpie, 14 sierpnia 1944 r. na 5. dywizji SS Wiking. Obecni byli kombatanci (m.in. kpt. Wacław Juszko z Polskich Sił Zbrojnych, członek AK, więzień Łubianki, Nowosybirska i Czelabińska), kibice Lechii Gdańsk ze Stowarzyszenia „Lwy Północy”, uczniowie, mieszkańcy miasta.

Wśród gości defilady był wojewoda pomorski Dariusz Drelich oraz córka gen. Władysława Andersa – minister, pełnomocnik premier ds. Dialogu Międzynarodowego Anna Maria Anders. W przemówieniu kończącym defiladę powiedziała:

Żołnierze wyklęci są dla mnie niekwestionowanymi bohaterami. Mój ojciec marzył o wolnej Polsce. Bardzo przeżywał również to co się działo w kraju po wojnie. Stąd mam nadzieję, że każdego roku będzie przybywać ludzi biorących udział w defiladzie, która przywraca pamięć i godność walczącym za ten kraj.

Dr Karol Nawrocki (naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Gdańsku) odczytał list Prezydenta RP Andrzeja Dudy:

Suwerenne państwo polskie zawsze pielęgnowało pamięć i oddawało cześć tym, którzy z narażeniem własnego życia stawali do boju o wolność rodaków. Tak jest także teraz, kiedy my współcześni oddajemy honory kombatantom Armii Krajowej i innych formacji podziemnych walczących z dwoma zbrodniczymi totalitaryzmami. Heroiczna walka Żołnierzy Wyklętych była kolejnym aktem w dziejowym dramacie zmagań o wolną Polskę, która obecnie dokłada starań, aby należycie honorować swoich najlepszych synów, którzy w czasach terroru i zniewolenia dali wspaniałe dowody męstwa i odwagi, patriotyzmu i dzielności żołnierskiej.

Na Długim Targu odbyła się inscenizacja „Uroczyste meldunki formacji niezłomnych składane Generałowi Władysławowi Andersowi”. Po zakończonej części oficjalnej odbył się koncert piosenek żołnierskich i partyzanckich w wykonaniu Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego „Gryf” z Trąbek Wielkich.

Filmowa relacja z defilady, przygotowana przez Bractwo Św. Pawła.

 

Wykład dr. hab. Piotra Niwińskiego Fenomen Żołnierzy Wyklętych

27 lutego w Sali Edukacyjnej im. gen. A. E. Fieldorfa „Nila” w siedzibie IPN odbył się wykład dr. hab. Piotra Niwińskiego Fenomen Żołnierzy Wyklętych. Po wykładzie goście zadawali pytania prelegentowi, w tym dotyczące sylwetek poszczególnych dowódców i zdarzeń z ich biografii. Spotkaniu towarzyszyła kolportaż i sprzedaż wydawnictw IPN związanych z Wyklętymi. W spotkaniu wzięło udział kilkadziesiąt osób. 

Warto nadmienić, że za swoje zasługi w upamiętnianiu historii dr hab. Piotr Niwiński odebrał w dniu 1 marca br. z rąk Prezydenta RP Andrzeja Dudy Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

 

Pokaz filmu Inka. Są sprawy ważniejsze niż śmierć

28 lutego na Scenie Teatralnej NOT w Gdańsku odbył się premierowy pokaz filmu w reż. Jacka Frankowskiego Inka. Są sprawy ważniejsze niż śmierć. Tego samego dnia odbył się pokaz w warszawskim kinie „Luna”, a kolejne zaplanowano w wielu miejscowościach Polski. Premiera filmu w Gdańsku miała szczególną wymowę, ponieważ to lokalni historycy i leśnicy jako pierwsi zaangażowali się w przywracanie pamięci o „Ince”. Tutaj też sanitariuszka 5. Wileńskiej Brygady AK została stracona 28 sierpnia 1946 r. Ze środowiskiem leśników jest nierozerwalnie związana jako córka leśniczego z Olchówki koło Narewki na obrzeżach Puszczy Białowiejskiej.

Pokaz rozpoczął się symbolicznie od odśpiewania pieśni partyzanckiej 5. Wileńskiej Brygady AK Na znojną walkę. W wydarzeniu uczestniczyli kombatanci, członkowie rodzin Żołnierzy Wyklętych, członkowie Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich, młodzież szkolna (m. in. uczniowie Szkoły Podstawowej im. Danuty Siedzikówny ps. „Inka” w Podjazach). Wśród gości obecni byli wojewoda pomorski Dariusz Drelich i poseł Małgorzata Zwiercan. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku reprezentowali: prof. Grzegorz Berendt i dr hab. prof. UG Piotr Niwiński.

Trailer filmu

Film Inka. Są sprawy ważniejsze niż śmierć zrealizowany na zlecenie Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych stanowi przeniesienie na ekran życiorysu Danuty Siedzikówny, ps. „Inka”, bohaterskiej sanitariuszki 5. Wileńskiej Brygady AK majora Zygmunta Szyndzielorza „Łupaszki”,  w oparciu o zachowane dokumenty, zdjęcie i relacje żyjących świadków jej losów w tym m.in. Brunona Tymińskiego, brata matki Danusi, kapitana Józefa Rusaka, żołnierza tej samej brygady AK oraz Witolda Grusa, syna powojennego nadleśniczego Nadleśnictwa Narewka, w którym Danusia Siedzikówna zatrudniona była w roku 1945 na etacie kancelistki. Narratorem całości jest Piotr Szubarczyk, historyk z gdańskiego Oddziału IPN, który od 15 lat jest, jak sam powiedział, strażnikiem pamięci „Inki” i niestrudzonym poszukiwaczem wszelkich śladów i pamiątek po niej. Obszerne fragmenty filmu poświęcone są historii zakończonych sukcesem poszukiwań miejsca jej pochówku na cmentarzu garnizonowym przy ul. Antoniego Giełguda w Gdańsku, które od momentu wykonania na niej wyroku śmierci w dniu 28 sierpnia 1946 roku stanowiło głęboko skrywaną przez reżim komunistyczny tajemnicę. Zwiedzeniem dokumentu jest relacja z  uroczystego pogrzebu jej odnalezionych szczątków w dniu 28 sierpnia 2016 roku dokładnie w 70 rocznicę śmierci Danusi. Wraz z nią pochowany został Feliks Selmanowicz, ps. „Zagończyk”, żołnierz 5. Wleńskiej Brygady AK, stracony podczas tej samej egzekucji wykonanej w gdańskim więzieniu przy ul. Kurkowej. Czas trwania filmu: 55 minut. Na film zaprosili Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Gdańsku oraz Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku.

 

Społeczna akcja zapalenia zniczy

Porankiem 1 marca zapaliśmy znicze na gdańskiej alei Żołnierzy Wyklętych. Wśród kilkudziesięciu uczestników uroczystości był wojewoda pomorski Dariusz Drelich. Krótkie przemówienie na temat znaczenia tej tradycji wygłosił dr Karol Nawrocki. Znicze stanęły na skwerze pośrodku alei, będącej jednym z najbardziej ruchliwych miejsc w Gdańsku. Warto podkreślić, że o Wyklętych przypomina także znajdujący się nieopodal mural, którego inicjatorem był gdański IPN.

 

Kwiaty na Cmentarzu Garnizonowym

1 marca delegacja Oddziału IPN w Gdańsku (dyrektor Oddziału prof. Mirosław Golon i naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej dr Karol Nawrocki) wzięła udział w uroczystościach na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku przy grobach „Inki” i „Zagończyka”, zorganizowanych przez Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” z przewodniczącym Piotrem Dudą. W uroczystości wziął udział wicepremier Mateusz Morawiecki, a modlitwę przy grobach Naszych Bohaterów odprawił metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź.

Na początku przemówienia wicepremier Morawiecki przytoczył fragment wiersza Do potomnego Tadeusza Gajcego, następnie stwierdził:

Feliks Selmanowicz powiedział, że zostawia na tym świecie, kiedy odchodzi w zaświaty, to co jest najdroższe dla niego: syna i Polskę. Warto, żebyśmy pamiętali te słowa, że dla nas też Polska powinna być największym wspólnym dobrem i największą wartością.

Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, prof. Mirosław Golon złożył kwiaty także pod pomnikiem „Inki” w Gdańskiej Orunii. W uroczystości wziął udział także proboszcz tutejszej parafii świętego Jana Bosko SDB ks. Mariusz Słomiński.

 

Uroczysty Apel Pamięci

Wieczorem 1 marca na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku odbył się uroczysty Apel Pamięci. Wzięli w nim udział przedstawiciele władz państwowych i samorządowych. Głos zabrali: wojewoda pomorski Dariusz Drelich (który odczytał list Premier Beaty Szydło) i wiceprezydent Gdańska Piotr Kowalczuk. Przejmujące przemówienie (którego dźwiękowa wersja dostępna jest na końcu strony) wygłosił dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, prof. Mirosław Golon:

Na pewno będziemy naśladowali tych, których pamięć dziś czcimy, bo taki jest obowiązek każdego, kto miłuje ojczyznę. My tutaj zbieramy się nie po to, aby przygotowywać się do wojny. Zbieramy się w takich miejscach w całej Polsce, żeby nigdy do żadnej wojny już nie doszło. Upamiętniając bohaterów pokazujemy każdemu, kto chciałby podnieść rękę na nasz kraj, że spotka się z niespotykanym oporem.

Następnie w intencji Wyklętych odmówiona została modlitwa, odbył się Apel Poległych i oddana została salwa honorowa. W dalszej części uroczystości odbyło się złożenie kwiatów przy pomniku bohaterów Armii Krajowej. Wraz z przedstawicielami pomorskiej Straży Pożarnej i Policji wieniec złożył także kmdr SG dr Piotr Patla. Uroczystość uświetniła Orkiestra Morskiego Oddziału Straży Granicznej.

 

Droga Krzyżowa w intencji Wyklętych

Uroczystości związane ze świętem 1 marca zakończyła w piątek Droga Krzyżowa w intencji Wyklętych. Jej droga wiodła od bramy aresztu na Kurkowej w Gdańsku (gdzie zostali zamordowani „Inka” i „Zagończyk”) na Cmentarz Garnizonowy. Drodze Krzyżowej przewodniczył ks. Krzysztof Ławrukajtis.

***

O Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych przypominać będą przez najbliższe tygodnie wydarzenia towarzyszące zorganizowane przez gdański Oddział IPN. Zapraszamy na prezentację wystawy Za świętą sprawę – żołnierze Łupaszki (do 24 marca przy ul. Grobla I) i Niezłomna, wyklęta, przywrócona pamięci. Danuta Siedzikówna „Inka” (1928–1946) (do 24 marca na placu przy pomniku „Inki” w Gdańsku-Orunii, ul. Gościnna 15).

Pod siedzibą IPN prezentujemy sylwetki z Niezłomnymi

***

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych 2017 r. w Gdańsku zostały objęte Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Andrzeja Dudy.

 

Uroczystości zorganizowała „Koalicja Pamięci o Żołnierzach Niezłomnych” powołana 21 października 2016 r., w 53. rocznicę śmierci ostatniego Żołnierza Niezłomnego Józefa Franczaka „Lalka”. W jej skład wchodzą: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, Bractwo Świętego Pawła, Bazylika św. Brygidy w GdańskuFundacja „Tożsamość i Solidarność”, Stowarzyszenie Kibiców Lechii Gdańsk „Lwy Północy”, Stowarzyszenie Historyczne im. 5 Wileńskiej Brygady AK.

 

Patroni Medialni

 

Sponsor główny

***

Żołnierze Wyklęci to niezłomni bohaterowie podziemia niepodległościowego, którzy po zakończeniu działań wojennych przeciwko Niemcom w 1945 roku kontynuowali walkę o niepodległość Polski, przeciwstawiając się agresji sowieckiej i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu.

Polecamy portal IPN: wykleci.ipn.gov.pl

Przemówienie prof. Mirosława Golona w trakcie Apelu Pamięci

do góry