Instytut Pamięci Narodowej „5 Wileńska Brygada mjr. Zygmunta Szendzielarza »Łupaszki«. Bohaterowie autentyczni czy kontrowersyjni?”. Spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Bydgoszczy – 10 maja 2016 - Aktualności -

10 maja br. w Sali Sesyjnej Urzędu Miasta w Bydgoszczy gościliśmy dr. hab. Piotra Niwińskiego, który przedstawił wykład pt. „5 Wileńska Brygada mjr. Zygmunta Szendzielarza »Łupaszki«. Bohaterowie autentyczni czy kontrowersyjni?”. W tematykę spotkania wprowadził dr Marek Szymaniak, kierujący pracą pionu naukowego Delegatury IPN w Bydgoszczy.

Spotkanie zorganizowała Delegatury IPN w Bydgoszczy, która już dzisiaj zaprasza na kolejne, w ramach działalności Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”.

***

Zygmunt Szendzielarz (1910–1951) ps. „Łupaszka” – major, oficer WP, dowódca V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej oraz oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK, następnie Ośrodka Mobilizacyjnego Okręgu Wileńskiego AK, kawaler Krzyża Virtuti Militari V klasy. Po ukończeniu szkoły podchorążych kawalerii w Grudziądzu przydzielony został do 4 pułku ułanów zaniemeńskich w Wilnie. Walczył w stopniu porucznika w 4 pułku Wileńskiej Brygady Kawalerii w wojnie 1939 roku. Za zasługi z tego czasu odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Od 1940 r. współtworzył konspiracyjne struktury pułkowe. Odtworzona w kwietniu 1945 r. na Białostocczyźnie V Brygada – w sierpniu 1945 r. liczyła 250 żołnierzy. Przeprowadziła kilkadziesiąt udanych akcji przeciw NKWD, UBP, MO i KBW. Od wiosny 1947 r. „Łupaszka" ukrywał się. Aresztowany 30 czerwca 1948 r. przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Po długotrwałym śledztwie 2 listopada 1950 r. skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Zamordowany 8 lutego 1951 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. 

Szczątki Zygmunta Szendzielarza odnaleziono wiosną 2013 r. w pobliżu kwatery „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Świadectwo potwierdzające identyfikację „Łupaszki” odebrała 22 sierpnia 2013 r. sanitariuszka w jego oddziale Lidia Lwow-Eberle. 

W lutym 2016 roku Zygmunt Szendzielarz został awansowany przez Ministra Obrony Narodowej do stopnia podpułkownika. 24 kwietnia 2016 r. w Warszawie odbyły się uroczystości pogrzebowe „Łupaszki”. [www.poszukiwania.ipn.gov.pl] 

Piotr Niwiński (ur. 1966) – polski historyk, publicysta, wykładowca akademicki. Autor publikacji z zakresu historii najnowszej, szczególnie dotyczących polskiego podziemia w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz opozycji antykomunistycznej na Wileńszczyźnie, a także aparatem represji na Pomorzu po 1945. Autor przeszło stu publikacji, w tym monografii Okręg Wileński AK 1944-1948 (Warszawa 1999), która otrzymała Nagrodę im. Jerzego Łojka, współautor albumu Żołnierze wyklęci (Warszawa 2002) i Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 (Warszawa-Lublin 2007).