Instytut Pamięci Narodowej Wykład Cezarego Gmyza „Służba Bezpieczeństwa w Stolicy Apostolskiej: agentura i »nielegałowie«”. Spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Trójmieście – Gdańsk, 30 marca 2016 - Aktualności -

30 marca br. w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku odbyło się kolejne spotkanie Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”. Gość spotkania, dziennikarz Cezary Gmyz, przedstawił wykład pt. „Służba Bezpieczeństwa w Stolicy Apostolskiej: agentura i »nielegałowie«”. Słowo wstępne wygłosił dr Daniel Wicenty, kierownik Referatu Badań Naukowy OBEP IPN w Gdańsku. W spotkaniu wzięli udział licznie przybyli goście.

***

Działalność operacyjna wymierzona w Watykan stanowiła jedno z głównych zadań pionu I Służby Bezpieczeństwa. Stolica Piotrowa stała się obiektem wzmożonego zainteresowania peerelowskich tajnych służb zwłaszcza po wyborze kard. Karola Wojtyły na papieża. Rdzeniem funkcjonowania SB była agentura, wśród której unikalną rolę odgrywali „nielegałowie”, agenci wywiadu bez immunitetu dyplomatycznego i ze specjalnie spreparowaną tożsamością.

Jednym z nielicznych opisanych agentów-nielegałów był Tomasz Turowski, od 1972 związany z Departamentem I MSW, od 1973 kadrowy oficer. Jego zadanie polegało na przeniknięciu do zakonu jezuitów w Watykanie. Do zakonu przyjęto go w Warszawie, a w 1974 wysłano do Włoch, gdzie został klerykiem. W Rzymie pracował w Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego. W działalności wywiadowczej funkcjonował jako źródło nr 10682 i 9596 lub „Orsom” i „Ritter”. W stolicy Włoch przebywał do 1980, po czym przeor zakonu przeniósł go do Paryża. Tam inwigilował polskie emigracyjne środowiska opozycji politycznej. W 1984 opuścił Francję przed końcem 10-letniego okresu poprzedzającego nadanie święceń, wystąpił z zakonu i powrócił do Polski. W 1990 przeszedł pomyślnie weryfikację funkcjonariuszy SB, kontynuując pracę najpierw dla Urzędu Ochrony Państwa, a następnie dla Agencji Wywiadu. Od 1993 oficjalnie pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych, pełnił funkcje dyplomatyczne. W 2010 jako kierownik wydziału politycznego Ambasady RP w Moskwie współorganizował wizytę prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Katyniu.

Tematykę watykańskiej agentury i nielegalnych agentów przybliżył Cezary Gmyz, publicysta, dziennikarz, związany m.in. z tygodnikiem „Wprost” (2003–2007), „Rzeczpospolitą” (2007–2012), tygodnikiem „Do Rzeczy” i Telewizją Republika (od 2013). Autor cyklu „Z filmoteki bezpieki” realizowanego wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej. Przedstawiciel dziennikarstwa śledczego, gatunku ginącego, bohater wywiadu-rzeki Zawód: dziennikarz śledczy (2013).

Zapraszamy na kolejne spotkania Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Trójmieście i Bydgoszczy.