Nawigacja

Aktualności

Wykład dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka „Poszukiwanie mogił Żołnierzy Niezłomnych w Polsce” – Gdańsk, 18 września 2014

  • Goście wykładu. Miejsce: Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego
  • Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk w trakcie wystąpienia
  • Na pytania gości odpowiadał również prokurator Mirosław Roda z OKŚZpNP w Gdańsku, który uczestniczył w pracach archeologiczno-ekshumacyjnych

18 września br. odbył się na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego wykład dr. hab. Krzysztof Szwagrzyka pt. „Poszukiwanie mogił Żołnierzy Niezłomnych w Polsce". W trakcie spotkanie przedstawiona została idea projektu oraz rezultaty prac archeologiczno-ekshumacyjnych prowadzonych na Cmentarzu Garnizonowym. Spotkanie otworzył naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Gdańsku dr Karol Nawrocki.

W pierwszej części spotkania dr hab. Krzysztof Szwagrzyk przedstawił projekt poszukiwań szczątków Żołnierzy Wyklętych, prowadzony w całej Polsce. Relację uzupełnił archiwalnymi zdjęciami z Archiwum IPN, ilustrującymi ich sylwetki oraz walkę aparatu bezpieczeństwa z podziemiem niepodległościowym. Opowiedział także o pracach prowadzonych w Białymstoku oraz Warszawie.

W drugiej części wykładu przedstawione zostały rezultaty prac na Cmentarzu Garnizonowym. Poszukiwania trwały w dniach 10–18 września. Uczestniczyło w nich kilkunastu specjalistów (w tym archeologów i specjalistów medycyny sądowej) głównie z Wrocławia, a także kilkudziesięciu wolontariuszy. W pracach użyty został również ciężki sprzęt. Wynikiem prac było jednoznaczne potwierdzenie, że miejsce poszukiwań stanowiło dawną kwaterę pochówku więźniów politycznych z lat czterdziestych. „Ustaliliśmy, że to miejsce pochówku ofiar komunizmu w Gdańsku to nie jest jakieś symboliczne miejsce w bliżej nieokreślonym terenie, tylko ono znajduje się na cmentarzu przy ul. Giełguda" – powiedział Szwagrzyk.

W wyniku prac odsłonięto szczątki 15 osób. Według wstępnych badań 13 z nich to więźniowie okresu stalinowskiego, pozostałe dwa szkielety są starsze. Sześć z nich w całości wydobyto z terenu cmentarza, resztę pozostawiono częściowo w ziemi (ze względu na trudności terenowe, w tym istniejące pomniki oraz roślinność). Dwa ze szkieletów – młodej kobiety  oraz mężczyzny w średnim wieku – nosiły ślady pocisków (m.in. czaszka kobiety była przestrzelona). Według Szwagrzyka jest wiele przesłanek wskazujących, że mogły to być szczątki „Inki" oraz „Zagończyka": płeć, stan szkieletów, wiek. Niemniej jednak podkreślił, że ostateczną wykładnią w tej sprawie powinny być wyniki badań genetycznych. Na ich rezultaty trzeba będzie poczekać od kilku do kilkunastu tygodni (badania prowadzą naukowcy z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, który prowadzi jednocześnie Polską Bazę Genetyczną Ofiar Totalitaryzmów). Naukowcy posiadają materiał porównawczy do badań genetycznych szczątków „Inki" i „Zagończyka", pobrany wcześniej od krewnych.

Według relacji historyków na Cmentarzu Garnizonowym może spoczywać nawet kilkadziesiąt osób, więźniów okresu stalinowskiego zamordowanych przez władze komunistyczne. W Gdańsku w tym okresie wykonanych zostało 25 egzekucji. Ponadto wielu więźniów zmarło w wyniku złego traktowania i chorób.

Po wykładzie dr. hab. Krzysztof Szwagrzyk odpowiadał na pytania gości oraz dziennikarzy. Pytania skierowane zostały także do uczestniczącego w badaniach z ramienia Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku prokuratora Mirosława Rody.

Kolejny etap prac na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku zapowiedziany został na okres wiosenno-letni (kwiecień–czerwiec) 2015 roku.

***

Spotkanie odbyło się w ramach działalności Klubu Historycznego im. Gen. Stefana Roweckiego „Grota" w Trójmieście. Uczestniczyło w nim ok. 170 osób, w tym przedstawiciele mediów. Po spotkaniu goście otrzymali broszurę Danuta Siedzikówna „Inka" (1928–1946) z serii Patroni naszych ulic.

***

Danuta Siedzikówna ps. „Inka" – ur. 1928, od 15 roku życia żołnierz konspiracji AK (m.in. na terenie Wileńszczyzny), sanitariuszka. Schwytana przez Urząd Bezpieczeństwa w czerwcu 1946 roku w Gdańsku, po ciężkim śledztwie skazana na karę śmierci i rozstrzelana w 1946 r.

Ppor. Feliks Selmanowicz „Zagończyk" – ur. 1904, żołnierz wojny-polsko bolszewickiej, w okresie międzywojennym zawodowy wojskowy oraz pracownik biurowy, podczas II wojny światowej żołnierz 3 i 5. Wileńskiej Brygady Ak mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki" (zastępca dowódcy plutonu). Schwytany przez Urząd Bezpieczeństwa, skazany na śmierć i rozstrzelany w 1946 r.

do góry